Okurumuz M. Ünal, “Üniversite sınavını kazanması nedeniyle 4 yıldır çalıştığı şirketten ayrılacağını ve kıdem-ihbar tazminatı alıp alamayacağını” soruyor.
İş kanununa göre kıdem tazminatına hak kazanmak için;
İş Kanununa tabi olunması,
En az bir yıldır aynı işyerinde veya aynı işverenin işyerlerinde çalışılması,
İş Kanununda belirtilen hak kazanma şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
Kimlerin kıdem tazminatı alabilecekleri 1475 sayılı İş Kanunu 14. maddesinde açık bir düzenlenmiş olup, kıdem tazminatı bu koşulları taşımayanlara verilmemektedir.
- İşveren tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçi tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
- İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
- 506 Sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.
Dolayısıyla üniversite sınavını kazanması nedeniyle işten ayrılanlar için kıdem tazminatı ödenmesi mümkün değildir. Ayrıca istifa edenlere ihbar tazminatı da ödenmez.
15 yılla kıdem alınabiliyor
İstifa edenler kıdem tazminatı alamamakla birlikte, 15 yılı ve 3600 günü doldurup emeklilik için yaş şartını beklediği için işten ayrılan işçiler, kıdem tazminatı alabiliyor. Ancak işten ayrılma gerekçesinin bu şekilde belirtilmesi gerekiyor. Ayrıca SGK’dan da ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısının alınması ve işverene ibraz edilmesi şart.
Kıdem süresi nasıl hesaplanıyor?
İşçinin aynı işyerinde fasılalarla veya aynı işverene ait farklı işyerlerinde değişik zamanlarda çalışması ve kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesinin sona ermesine rağmen önceki çalışmaları için kıdem tazminatının verilmemesi halinde, bu sürelerin toplamı üzerinden kıdem tazminatının hesaplanacağı gündeme gelmektedir.
Yani, işçinin aynı işverene ait bir işyerinde aralıklarla veya değişik işyerlerinde farklı zamanlarda çalışması varsa, (işçinin önceki fesihlerde kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten ayrılması ve kendisine ödenmemesi halinde) o zaman kıdem tazminatının hesabı tüm bu süreler üzerinden yapılacaktır.
Raporlu süreler eklenir mi?
İşçinin işyerinde çalıştığı sırada ihbar süresini 6 hafta aşan ve fesihten önceki dönem içinde alınan ve birbiri ardına gelen istirahat süresi kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz. Ancak istirahat raporu işçinin istirahat süresi ihbar süresini 6 hafta aşmıyorsa kıdem tazminatı hesabında dikkate alınacaktır.
İşçi raporlu iken iş sözleşmesinin sona erdirilmesi halinde fesih rapor süresi sonunda hüküm doğuracağından işçinin kıdemi rapor süresi sonuna kadar ileriye götürülmelidir.
İşçinin iş sözleşmesinin askıda olduğu ücretsiz izinde geçen süreler kıdem süresinden sayılmaz. Ücretsiz izinli olduğu günler kıdem süresine eklenmeksizin bir hesaplama yapılarak kıdem tazminatının ödenmesi gerekir.
