Özellikle üretim kapasitesinin artýrýlmasý veya bazý sektörlerde zorunluluktan dolayý üç vardiya çalýþýlmasý gerekmektedir.
Gece çalýþmasý; Ýþ Kanunu'na göre gece en geç saat 20.00'de baþlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönem olarak tanýmlanmýþtýr. Bu dönemde yapýlan çalýþma gece çalýþmasýdýr. Ýþçinin çalýþtýðý vardiya saatleri kýsmen gündüz kýsmen de gece çalýþmasý saatlerine girebilir. Bu durumda "Çalýþma süresinin yarýsýndan çoðu gece dönemine rastladýðý çalýþmalarýn tamamý gece çalýþmasý olarak deðerlendirilmelidir." (Yargýtay 9. HD. 09.12.2020 gün, 2016/36126 E, 2020/17967 K.).
Gece çalýþmasý faaliyetin gece-gündüz aralýksýz sürdürülmek zorunda kalýndýðý özellikle sanayi kuruluþlarý, fabrikalar, hastaneler, madenler, çaðrý merkezleri ve oteller gibi iþ yerlerinde söz konusudur.
Gece çalýþmalarý, hem kiþinin performansýný ve psikolojisini olumsuz etkilemekte, hem de gündüz yapýlan çalýþmalara göre daha fazla yorucu olduðu için bazý sýnýrlamalar getirilmiþtir.
Gece Çalýþma Süreleri
Gece çalýþmalarýnýn süresi kanunda 7.5 saat olarak belirlenmiþtir. Buna uymayan iþverenlere 2023 yýlý için 9.302 TL idari para cezasý getirilmiþtir. Ayrýca iþçi, 7.5 saatten fazla çalýþtýrýlmasýndan dolayý iþ kazasýna uðrarsa iþverenlerin bu yönde de sorumluluðu söz konusu olur.
Ýþveren, iþçiyi 7,5 saatin üzerinde çalýþtýrýrsa hem fazla mesai ücretini ödemekle kalmaz hem de idari para cezasýyla da cezalandýrýlýr.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 69. maddesi uyarýnca gece çalýþmasýnýn 7,5 saati geçemeyeceði belirtildiðinden davacýnýn haftalýk çalýþmasý 45 saati aþmasa da gece çalýþmalarýnda 7,5 saati aþan çalýþma nedeniyle fazla çalýþma ücreti hesaplanýrken saat ücretinin 1,5 katý esas alýnarak hesaplama yapýlmasý gerekmektedir (Ankara BAM 9. HD. 26.11.2020 gün, 2020/1380 E, 2020/2513 K.).
Ancak turizm, özel güvenlik, saðlýk hizmeti ve 6491 sayýlý Türk Petrol Kanunu uyarýnca petrol araþtýrma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamýnda yürütülen iþlerde iþçinin yazýlý onayýnýn alýnmasý þartýyla 7.5 saatin üzerinde gece çalýþmasý yaptýrýlabilir.
Gece Çalýþmasý Yaptýrýlamayacak Çalýþanlar
Gece vardiyasýnda çalýþtýrýlamayacak sigortalýlar;
* Sanayiye ait iþlerde 18 yaþýný tamamlamamýþ çocuk çalýþanlar ve genç çalýþanlar,
* Gece vardiyasýnda çalýþtýrýlýp çalýþtýrýlamayacaðý konusunda iþ baþlamadan önce iþyeri hekiminden saðlýk raporu alýnmamýþ kadýn çalýþanlar,
* Gebe olan kadýn çalýþanlar, gebe olduklarýnýn doktor raporuyla tespitinden itibaren doðuma kadar gece vardiyasýnda çalýþtýrýlamazlar,
* Yeni doðum yapmýþ emziren kadýn iþçinin doðumu izleyen bir yýl süreyle gece çalýþtýrýlmasý yasaktýr.
