Kýdem tazminatý, son aylarda fon sistemine iliþkin yapýlan açýklamalarla yeniden gündeme geldi. Okurlarýmýzdan da bu yönde çok sorular geliyor. Esasen iþçinin iþverene baðlýlýðýnýn ve sadakatinin bir karþýlýðý olup kanunda gösterilen fesih hallerinde en az bir yýllýk çalýþmasý olan iþçiye veya iþçinin vefat etmesi halinde de bu iþçinin hak sahiplerine iþveren tarafýndan ödenen tutardýr. Kýdem tazminatý ile ilgili yasal düzenlemeler, 1475 Sayýlý Ýþ Kanunu’nun 14. maddesinde, 854 sayýlý Deniz Ýþ Kanunu’nun 20. maddesinde ve 5953 sayýlý Basýn Ýþ Kanunu’nun 6, 11 ve 18. maddelerinde yapýlmýþtýr.
Kýdem tazminatý konusunda henüz iþçi ve iþveren taraflarý arasýnda bir uzlaþma saðlanmýþ deðil. Özellikle iþveren tarafý kýdem maliyetinin düþürülmesi ve iþçi tarafý ise kazanýlmýþ haklardan geriye dönüþü kabul etmeyeceklerini ifade ediyor.
TÜRK-ÝÞkazanýlmýþ haklarda geriye gidiþ olmadan kýdem tazminatý almayan iþçilere kýdemin verileceði mevcut sýkýntýlarýn çözüleceði, ancak onun dýþýnda kazanýlmýþ haklara asla dokunulmayacaðý bir düzenlemeye karþý olmayacaðýný açýkladý.
HAK-ÝÞkazanýlmýþ haklarýn korunmasý þartýyla, var olan eksikliklerin giderileceði ve herkesin kýdem tazminatý hakkýný alabileceði bir modeli savunuyor.
DÝSKKýdem tazminatýnýn fona devrine karþý olup, konuyu tartýþmayacaklarýný açýklamýþtýr.
TÝSK (Türkiye Ýþveren Sendikalarý Konfederasyonu) yatýðý açýklamada; birbirinden baðýmsýz olarak yapýlan iþsizlik sigortasý, iþ güvencesi ve kýdem tazminatý uygulamalarýnýn ortak amaca hizmet ettikleri göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmesi talebini dile getirdi. Ýþveren maliyetlerinin hakkaniyete uygun bir düzeye indirilmesine, istihdamýn artýrýlmasýna ve dolayýsýyla rekabet gücü artacak iþletmelerin ülke ekonomisine daha güçlü katký sunmasýna vesile olacaðý, iþveren maliyetleri içinde önemli yer tutan kýdem tazminatýnýn mali yükünün hafifletilmesi ile sürdürülebilirlik güvence altýna alýnacaðý gibi kýdem tazminatýna daha fazla çalýþanýn eriþmesine de imkan saðlanmýþ olacaðýný vurguladý.
Ýþçinin kýdem tazminatýna hak kazanabilmesi için kanunda belirtilen koþullardan birinin gerçekleþmesi gerekmektedir. 854 sayýlý Deniz Ýþ Kanunu’nda yapýlan düzenlemeler, esas olarak 1475 sayýlý Ýþ Kanunu’nun 14. maddesinde yapýlan düzenlemelere benzemektedir. Buna göre;
- Ýþveren tarafýndan 4857 Sayýlý Ýþ Kanunu'nun 25'inci maddesinin II numaralý bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarýna uymayan haller ve benzeri nedenler dýþýnda iþ sözleþmesinin feshedilmesi durumunda,
- Ýþçi tarafýndan 4857 Sayýlý Ýþ Kanunu'nun 24'üncü maddesinde sayýlan nedenlerden dolayý iþ sözleþmesinin feshedilmesi durumunda,
- Muvazzaf askerlik dolayýsýyla iþ sözleþmesinin feshedilmesi durumunda,
- Ýþçinin baðlý bulunduðu kanunla kurulu kurum veya sandýklardan yaþlýlýk, emeklilik, veya malullük aylýðý yahut toptan ödeme almasý amacýyla iþ sözleþmesinin feshedilmesi durumunda,
- Kadýnýn evlendiði tarihten itibaren bir yýl içerisinde kendi rýzasý ile iþ sözleþmesini sona erdirmesi durumunda,
- Ýþçinin ölümü sebebiyle iþ sözleþmesinin son bulmasý halinde,
- Sigortalýlýk süresi ve prim ödeme gün sayýsýný tamamlayarak emeklilik yaþýný bekleyen iþçilerin kendi istekleri ile iþten ayrýlmalarý nedeniyle,
Ýþçiler kýdem tazminatý almaya hak kazanýrlar.
