Okurumuz Süleyman Memiþ “08.07.1968 doðumlu 24.09.2002 tarihinden itibaren isteðe baðlý sigortalýlýk primi ödeyen ve 2 çocuk sahibi bayan sigortalý olan yakýn akrabam için 2 sorum olacak. Birincisi, çocuk borçlanmasý ya da doðum borçlanmasý yapýlabilir mi? Çocuklar 21 ve 24 yaþlarýnda. Ýkincisi ise en yakýn ne zaman emekli hakkýna sahip olabilir” diyor.
Sosyal güvenlik reformu ile kadýnlara saðlanan en önemli sosyal güvenlik haklarýndan biri de doðum borçlanmasýdýr.
Özellikle çalýþan kadýnlarýn bir bölümünün doðum sonrasýnda çocuðuna daha fazla zaman ayýrmak için çalýþmaya ara verdiði bilinen bir gerçektir.
Ýþte bu durumdaki anneler için doðum sonrasýnda çalýþmadýklarý süreleri borçlanabilmeleri saðlanmýþtýr. Sigortalýlar çeþitli iþ kanunlarý (854, 4857, 5953 ve diðer iþ kanunlarý) gereðince kullandýklarý ücretsiz doðum ya da analýk izin süreleri iþyerinden alacaklarý belgeler, doðum öncesine ve sonrasýna iliþkin almýþ olduklarý raporlarla SGK’ya baþvurmalarý halinde borçlanabilmektedir.
Buna göre; kadýn sigortalýlar ilk defa sigortalý olarak çalýþmaya baþladýklarý tarihten sonra üç doðum için, doðum tarihinden itibaren geçen en fazla iki yýllýk süreleri, bu sürede adlarýna prim ödenmemiþ olmasý kaydýyla ve çocuklarýnýn yaþamasý þartýyla borçlanabilmektedir.
Doðumdan sonra iki yýldan daha az bir süreyi çalýþmadan geçirmiþ ise bu çalýþýlmayan ve sigorta primi yatmayan sürelerin de borçlanmasý mümkündür.
Sigortalý olarak çalýþmaya baþladýktan sonra ilk doðumunu yapan ve iki yýllýk süre dolmadan ve sigortalý olarak tekrar çalýþmaya baþlamadan ikinci doðumunu yapan kadýn sigortalý, ilk doðumdan ikinci doðuma kadar geçen süre ile ikinci doðum için borçlanabileceði iki yýllýk sürenin toplamý kadar geçen süreyi borçlanabilecektir. Yine üçüncü doðum için de ayný süreç geçerli olacaktýr.
Tarým sigortalýlarýndan 4/a (SSK) kapsamýnda çalýþmasý olmayanlar da doðum borçlanmasý yapabilmektedir. Ayný þekilde daha önce doðum borçlanmasý hakkýndan yararlandýrýlmayan banka sandýðýna tabi olan kadýn sigortalýlar da bu çalýþmasý sona erdikten sonra 4/a (SSK), 4/b (Bað-Kur) ve 4/c (Emekli Sandýðý) sigortalýlýðýna tabi çalýþmasý olanlar SGK’ya müracaat ederek borçlanma yapabileceklerdir.
Torba Kanun ile birlikte 4/b (Bað-Kur) ve 4/c (Emekli Sandýðý) kapsamýnda sigortalý olan kadýnlar doðum borçlanmasý yapabilecektir.
Birden fazla çocuðu için borçlanma talebinde bulunan sigortalýlarýn hangi çocuklarý için borçlanma yapacaklarý kendilerinin tercihlerine býrakýlmaktadýr. Bu kapsamda özellikle doðum sonrasýnda çalýþýldýðý için 2 yýldan kýsa süre olan doðumlarýn bulunmasý halinde sigortalýnýn en fazla borçlanmaya imkan veren doðumlarý borçlanmasý mümkündür.
Doðum borçlanmasý yapýlabilmesi için doðumdan önce mutlaka sigortalý çalýþmýþ olma yani, tescil þartýnýn gerçekleþmiþ olmasý gerekmektedir. Borçlanma statüsü sigortalýnýn borçlanma müracaat tarihindeki talebine göre, müracaat ettiði tarihte herhangi bir çalýþmasý olmayan sigortalýlarýn ise en son sigortalýlýk statüsü esas alýnarak borçlanma statüsü belirlenmektedir.
Gerek Torba kanun düzenlemesi ile gerekse de 2014/32 sayýlý SGK genelgesi ile kadýn sigortalýlarýn yaþadýklarý doðum borçlanmasý maðduriyetleri kýsmen giderilmiþ oldu.
Ancak halen sigortalýlýk öncesi doðumlarýn borçlanmasý mümkün bulunmamaktadýr. Okurumuzun yakýnýnýn ilk defa sigortalý baþladýðý 24.09.2002 tarihinden önceki doðumlar için de bu nedenle borçlanma yapýlamayacaktýr.
Emeklilik seçenekleri
Bu durumda okurumuzun iki farklý sigorta statüsünden (SSK veya Bað-Kur) dört farklý emekli olma seçeneði bulunacaktýr. Bu seçenekler;
A- 24.09.2002 tarihinde ilk defa sigortalý olmasý nedeniyle son yedi yýl priminin en az 1260 gününün SSK’lý olmasý halinde 4/a (SSK) koþullarýna göre 58 yaþýný ve 7000 prim gün sayýsýný tamamlamasý þartýyla emekli olabilecektir.
B- 58 yaþýný tamamlayacaðý tarihe kadar 7000 gün prim ödemesi bulunmamasý halinde bu kez 25 yýl sigortalýlýk süresinin tamamlanacaðý 24/9/2027 tarihine kadar en az 4500 gün prim ödenmesi halinde de son son yedi yýl priminin en az 1260 gününün SSK’lý olmasý halinde de 4/a (SSK) koþullarýna göre emekli olabilecektir.
C- Son yedi yýl primlerinin fazlasýnýn Bað-Kur sigortasý kapsamýnda olmasý halinde 9000 gün prim ödenmesi koþuluyla 58 yaþýnda 4/b (Bað-Kur) koþullarýna göre emekli olabilecektir.
D- 58 yaþýný tamamlayacaðý tarihe kadar 9000 gün prim ödemesi bulunmamasý halinde bu kez 5400 gün prim ödenmesi koþuluyla 60 yaþýnda 4/b (Bað-Kur) koþullarýna göre emekli olabilecektir.
Bu vesileyle daha önce SGK yönetimine ve Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý’na yaptýðým, sigortalýlýk öncesi doðumlarýn da borçlanabilmesine imkan tanýyacak yasal düzenleme yoluna gidilmesine yönelik çaðrýmý yinelemek istiyorum. Annelerin bu sesine kulak verilmeli ve sigortalýlýk öncesi doðumlara da borçlanma hakký getirilmelidir.
