Sigortalýnýn vefatý halinde dul eþine ve hak sahibi çocuklarýna ölüm aylýðý yani halk arasýnda bilinen adýyla dul-yetim aylýðý baðlanmaktadýr. Vefat eden sigortalýnýn dul eþine, hak sahibi çocuklarýna ve bazý durumlarda anne ve babasýna ölüm aylýðý baðlanýr.
5510 sayýlý kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine ölüm aylýðý baðlanabilmesi için;
a-) En az 1800 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ veya,
b-) 4/1-(a) sigortalýlarý için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ,
olmasý þartlarý aranmaktadýr.
Ayrýca;
a-) Malullük, vazife malullüðü veya yaþlýlýk aylýðý almakta iken veya malullük, vazife malullüðü veya yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanmýþ olup henüz iþlemleri tamamlanmamýþ,
b-) Baðlanmýþ bulunan malullük, vazife malullüðü veya yaþlýlýk aylýðý, sigortalý olarak çalýþmaya baþlamalarý sebebiyle kesilmiþ,
Durumda iken ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine yazýlý istekte bulunmalarý halinde ölüm aylýðý baðlanýr.
Ölüm aylýðý baðlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalýlarý için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmasý þartýnda; gerek ölen sigortalý tarafýndan, gerekse hak sahipleri tarafýndan yapýlan tüm borçlanmalar bu þartlarýn oluþmasýnda dikkate alýnmamaktadýr.
Ancak, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalýlarýn 900 gün hesabýnda borçlanýlan tüm süreler dikkate alýnmaktadýr.
Ayrýca, kendi nam ve hesabýna (5510 sayýlý kanunun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) bendi) çalýþan sigortalýlarýn hak sahiplerine ölüm aylýðý baðlanabilmesi için ölen sigortalýlarýn genel saðlýk sigortasý primi dâhil, prim ve prime iliþkin her türlü borçlarýnýn ödenmiþ olmasý þarttýr.
Dul Eþe Aylýk Baðlanmasý
Sigortalýnýn dul eþine aylýk baðlanmasý için, ölüm tarihinde sigortalýnýn eþi ile yasal evlilik baðý bulunmasý þarttýr. Ayrýca sigortalý eþinin vefatýndan sonra evlenmemesi gerekmektedir.
-Sigortalýnýn dul eþine ölüm aylýðýnýn % 50'si;
-Aylýk baðlanmýþ çocuðu bulunmayan dul eþine ise kanun kapsamýnda veya yabancý bir ülke mevzuatý kapsamýnda çalýþmamasý veya kendi sigortalýlýðý nedeniyle gelir veya aylýk baðlanmamýþ olmasý halinde % 75'i oranýnda aylýk baðlanacaktýr.
Anne-Babaya Aylýk Baðlanmasý
1 Ekim 2008 tarihinden sonra vefat eden sigortalýnýn anne ve/veya babasýna aylýk baðlanabilmesi için de bazý þartlar aranmaktadýr.
Müteveffa sigortalýnýn anne ve/veya babasý 65 yaþ altýnda ise, vefat eden sigortalýnýn hak sahibi eþ ve çocuklarýndan geriye artan hisse olmak zorundadýr. Buna ilave olarak anne ve/veya babanýn her türlü kazanç ve irattan elde etmiþ olduklarý gelirleri asgari ücretin net tutarýndan az olmak zorundadýr.
Anne ve/veya baba 65 yaþýn üstünde ise, yukarýda belirtilen þartlarý taþýmalarý halinde ölen sigortalýnýn hak sahibi eþ ve çocuklarýndan geriye artan hisseye bakýlmamakta, artan hisse olmasa bile ölüm aylýðý baðlanmaktadýr.
Çocuklara Aylýk Baðlanmasý
Kýz çocuklara ölüm aylýðý baðlanabilmesi için kanun kapsamýnda veya yabancý bir ülke mevzuatý kapsamýnda çalýþmýyor olmalarý, kendi sigortalýlýklarý nedeniyle gelir veya aylýk baðlanmamýþ olmasý, evli olmamalarý veya evli olmakla birlikte sonradan boþanmýþ veya dul kalmýþ olmalarý þarttýr. Kýz çocuklarýna ölüm aylýðý baðlanabilmesi için herhangi bir yaþ ya da öðrenim durumu þartý bulunmamaktadýr.
Yine, vefat eden sigortalýnýn çocuklarýna aylýk baðlanabilmesi için 27/3/2018 tarihinden itibaren ölüm aylýðý baðlanmasý talebinde bulunan çocuklardan 4/1-(a) kapsamýnda sigortalý sayýlanlara; 18 yaþýný, lise ve dengi öðrenim görmesi halinde 20 yaþýný, yükseköðrenim yapmasý halinde 25 yaþýný doldurana kadar aylýk baðlanacaktýr. Aylýk almakta iken 4/1-(a) kapsamýnda sigortalýlýða tabi çalýþmaya baþlayan hak sahibi çocuklarýn da kanunda belirtilen yaþ ve öðrencilik nitelikleri devam ettiði sürece baðlanan aylýklarý kesilmeyecektir.
-Evli olup olmadýklarýna bakýlmaksýzýn, erkek çocuklarýn yükseköðrenim görmeleri halinde 25 yaþýný doldurmamýþ olmamalarý, ortaöðrenim görmeleri halinde 20 yaþýný doldurmamýþ olmalarý, herhangi bir eðitim kurumunda öðrenim görmemeleri halinde ise 18 yaþýný doldurmamýþ olmalarý
-Kanunun 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (e) bentleri hariç kanun kapsamýnda veya yabancý bir ülke mevzuatý kapsamýnda çalýþmýyor olmalarý,
-Kendi sigortalýlýklarý nedeniyle gelir veya aylýk baðlanmamýþ olmasý,
Þarttýr.
