Yüksek tansiyon hastalarýnda sýklýkla hiperlipidemi sorununun da eþlik etmesi kalp damar hastalýklarýnýn baþlamasý ve geliþmesine yol açmaktadýr. Beslenme alýþkanlýklarý, düzensiz yaþam þeklinin yaný sýra iþ ve çevre stresi bu sorununun geliþmesine katký saðlamaktadýr. Yürütülen çalýþmalarla diyete omega yað asitleri dengeli uygulanmasýnýn kan basýncýný düþürebildiði gösterilmiþtir.
Kýr iðdesi (Latince bilimsel adý, Hippophae rhamnoides) yaðý temel bileþenler olarak palmitoleik asit ve ayrýca alfa linolenik asit gibi omega grubu yað asitlerinin (omega-7) yaný sýra E vitamini ve karotenoitler gibi antioksidanlar bakýmýndan zengindir. Yeni bir klinik çalýþmada yaþlarý 25-45 arasýnda 106 erkek gönüllü üç gruba ayrýlýyor. Saðlýklý bireylerden oluþturulan “Kontrol” grubuna 30 gün boyunca günde bir kýr iðdesi kapsülü veriliyor. Ýkinci ve üçüncü gruplar yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol hastalarýndan oluþturuluyor. Bu gruplardan birine etkisiz ayçiçek yaðý içeren kapsül (plasebo; etkisiz ilaç), diðerine ise kýr iðdesi yaðý taþýyan kapsül 30 gün boyunca veriliyor. Sonuçlarý tespit etmek üzere kan basýncý ve serum lipit deðerlerinde baþlangýç ve 30 gün sonraki deðiþim deðerlendiriliyor. Kýr iðdesi yaðý verilen grupta kan basýncý deðerleri (küçük ve büyük) hem baþlangýç ölçümlerine göre hem de etkisiz kapsül verilen 2. gruba göre belirgin bir þekilde düþüþ göstermiþ. Ölçülen kan analizi deðerleri; total kolesterol (TC), kötü kolesterol (LDL), oksitlenmiþ LDL, trigliserit (TG) ve total serum antioksidan deðerlerinde ayný þekilde hem baþlangýç deðerlerine göre hem de 2. gruba göre belirgin düþme tespit edilmiþ. Saðlýklý gönüllülerin bulunduðu 1. grupta da kýr iðdesi yaðý kapsülü uygulanmasý baþlangýç deðerlerine göre ölçülen kan deðerlerinde belirgin düþme gözlemlenmiþ. Diðer taraftan üç grupta da baþlangýçta yüksek olan homosistein seviyelerinde belirgin bir deðiþim görülmemiþ.
Kýr iðdesi yaðýnýn etkileri üzerinde yürütülmüþ bu tek klinik insan çalýþmasýnýn haricinde deney hayvanlarý üzerinde yapýlmýþ çalýþmalar ile de etkinlik profili ortaya konuluyor. Bunlardan birinde radyasyonun olumsuz etkilerine karþý da etkili olabileceði gösterilmiþ. Aslýnda günlük hayatýmýzda sadece týbbi radyasyon uygulamalarý haricinde çeþitli þekillerde radyasyona maruz kalýyoruz. Deney hayvanlarý üzerinde yürütülen bir çalýþmada radyasyonun mide-baðýrsak sistemi üzerindeki olumsuz etkileri üzerinde kýr iðdesi meyve ve tohumlarýndan elde edilen yaðýn ne þekilde etkili olabileceði incelenmiþ. Radyasyon uygulanmadan önce bir hafta süresince bir grup hayvana aðýz yoluyla kýriðdesi yaðý verilirken, diðer gruba zeytin yaðý verilmiþ. Süre sonunda çeþitli testler (iltihaplanma belirteçleri) ile sonuçlar deðerlendirilmiþ. Sonuçlar ölçülen iltihaplanma parametrelerinin tümünde kýr iðdesi yaðýnýn belirgin bir düzelme saðladýðýný gösteriyor. Bu bakýmdan radyasyon uygulamalarýndan önce koruyucu olarak kýr iðdesi yaðýnýn koruyucu bir rol oynayabileceði öngörülüyor.
Diðer çalýþmalarda beyinde hipoksiye (oksijen yetmezliði) baðlý hasarýn önlenmesinde, toksinle oluþturulan karaciðer hasarýnýn önlenmesinde ve gastrit, mide ülseri gibi hastalýklarda midedeki yaralarýn iyileþmesinde etkili olabildiði bildiriliyor.
