Mart ayı kira geliri olanlar için vergilerini tahakkuk etme ayıdır. Dolayısıyla 2020 yılında sahip oldukları mal ve hakları kiraya verenlerin, kira gelirine konu mal ve haklarla ilgili vergilerini de ödemeleri gerekiyor. 01/01/2020-31/12/2020 dönemine ait kira gelirinin beyan edilmesi gerekiyor. Vergi literatüründe "Gayrimenkul Sermaye İradı" (GMSİ) olarak adlandırılan kira gelirlerinin gerçek kişilerce 31 Mart 2021 tarihine kadar beyan edilerek, vergilerinin de mart ve temmuz aylarında iki taksitte ödenmesi gerekiyor.
Özellikle son yıllarda elektronik sistemlerin gelişmesi ve başta bankacılık olmak üzere kurumlararası işbirliğiyle kira geliri elde edenlerin tespiti ve takibi daha kolay yapılabilmektedir. Örneğin, kiraların bankadan ödenmesi, doğalgaz idareleri, su idareleri, elektrik dağıtım şirketleri, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi gibi kurumlardan binadan kira geliri alınıp alınmadığı değerlendiriliyor. Aylık 500 TL ve üzeri konut kiralarıyla, işyeri kiralarının tamamının banka Banka veya Postaneye yatırılacaktır. Bu zorunluluğa uymayanları kira bedeli üzerinden ayrı ayrı % 5 oranında Özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kira gelirinin vergilendirilmesi için nakden veya ayni olarak tahsil edilmiş olması gerekmektedir. Mükellefler tarafından o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edildiği yılın hasılatı sayılmaktadır.
Gelecek yıllara ait olup, peşin tahsil edilen kira bedelleri, ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın hasılatı olarak kabul edilir.
Konut kira geliri elde eden kişilerin, 2020 yılı kira gelirleri için 6.600 TL istisna tutarının altında kira geliri elde etmeleri halinde vergi dairesinde mükellefiyet kaydı açtırmasına ve beyanname vermesine gerek bulunmamaktadır. İstisna tutarının üzerinde konut kira geliri elde edilmesi halinde ise yıllık beyanname ile beyan edilen kira gelirinden istisna tutarının düşülmesi gerekmektedir. Mesken istisnası uygulaması sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için söz konusudur. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmaz. Bu istisna sadece tek mesken için uygulanacak olup birden fazla mesken kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır. Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde ise bu konuttan elde edilen kira geliri için her bir ortak söz konusu istisnadan ayrı ayrı yararlanabilir.
İşyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırını (2020 yılı için 49.000 TL) aşanlar yıllık beyanname verecekler. 2020 yılı içerisinde kesintiye tabi olmayan 2.600 TL üzeri işyeri kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekmektedir.
Konut ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, istisna sadece konut kira gelirine uygulanır. Eğer kira geliri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, mükelleflerin ödemeleri gereken vergiler cezalı olarak tahsil edilmekte ve 6.600 TL'lik istisnadan yararlanma hakkı kaybedilmektedir.
Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen kira gelirlerinin, beyan döneminden sonra yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, istisna avantajından faydalanamayacağınız gibi zamanında tahsil edilmeyen vergileri gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak ödemek zorunda kalınacağına dikkat edilmelidir.
Maliye Bakanlığı, vatandaşların işlemlerini rahat yapabilmelerini sağlamak ve bürokrasiyi ortadan kaldırmak için Hazır Beyan Sistemi uygulamasını geliştirdi. "Beyanname Doldur" menüsünün içine girerek hazır beyanınızı kontrol edip, düzeltilmesi gereken yerleri düzeltip beyannamenizi onaylayabilirsiniz.
Özellikle iş dosta veya yakınlarına kira geliri alınmadan verilen konut veya işyerleri için de vergi var. Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, 'emsal kira bedeli' esas alınıyor. Bina veya arazi için kira takdiri ya da tespiti yapılmamış ise emsal kira bedeli, emlak vergisi değerinin yüzde 5'idir. Bina veya arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin yüzde 10'udur.
