Yüksek tansiyon hastalarýnda genellikle kan lipit deðerleri ile ilgili sorunlar da birlikte görülür. Düzensiz yaþam þekli ve kötü beslenme alýþkanlýklarýnýn yaný sýra iþ stresi kalp-damar hastalýðý geliþiminde riskleri artýran önemli etkenler olarak kabul edilmektedir. Yürütülen çalýþmalar günlük diyete “omega yað asitleri” yani çoklu doymamýþ içerikli yaðlarýn ilave edilmesinin kan basýncýnda düþme saðlayabildiðini gösteriyor. Kýriðdesi ya da yalancý iðde (Hippophae rhamnoides) iðde ailesinden bir çalý. Bitkinin sarý-turuncu renkli meyveleri beta-karoten ve E vitamini bakýmýndan zengin ve “Omega-7” olarak kalp ve damar saðlýðý için önerilen besin desteði ürünler arasýnda yer alýyor. Yüksek yað içerikli diyet ile yüksek kolesterol hastasý yapýlan deney hayvanlarý üzerinde yürütülen çalýþmalarda 30 gün süreyle kýriðdesi yaðý uygulanmasý ile baþlangýç deðerlerine göre serum kolesterol seviyelerinde (total kolesterol, trigliserit, LDL, oksi-LDL ve LDL/HDL belirgin düþme saðlandýðý, ama homosistein seviyesinde etkili olmadýðý gösterilmiþ. Peki saðlýklý ve hasta insanlarda ayný derecede etkili olabilir mi? Bu sorunun cevabý yürütülen bir klinik insan çalýþmasý ile ortaya konulmuþ.
25 ile 45 yaþlarý arasýnda doksan üç genç erkek gönüllü üç gruba ayrýlarak saðlýklý olan birinci gruba (29 kiþi) (Grup 1) 30 gün boyunca her gün sadece kýriðdesi yaðý kapsülü verilmiþ. Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol hastasý olan 34 kiþilik ikinci gruba (Grup 2) ayný süre ile sadece Ayçiçek yaðý (plasebo) taþýyan kapsül verilmiþ. Üçüncü gruptaki (Grup 3) yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol hastasý 31 kiþiye ise sadece kýriðdesi yaðý taþýyan kapsül verilmiþ. Üçüncü gruptaki hastalarda hem küçük hem de büyük tansiyon deðerlerinde; uygulamanýn baþlangýç ölçümlerine ve ayçiçeði yaðý verilen plasebo grubu hastalara göre belirgin bir düþme görülürken, saðlýklý bireylerde kýriðdesi yaðý kapsülü sadece büyük tansiyon deðerinde orta derecede bir düþme saðlamýþ. Ayrýca 30 günlük uygulama süresi sonunda Grup 3’de serum total antioksidan deðeri baþlangýç deðerine ve ayçiçek yaðý verilen (Grup 2) hastalara göre belirgin bir artýþ gözlemlenmiþ. Diðer taraftan saðlýklý gönüllülerde (Grup 1) de kýriðdesi yaðý uygulamasý ile serum antioksidan kapasitesi baþlangýç deðerlerine göre belirgin þekilde artýþ göstermiþ.
Sonuç olarak kýriðdesi yaðý 30 gün günde 1 kapsül uygullandýðýnda gerek saðlýklý bireylerde ve gerekse yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol hastalarýnda serum total antioksidan deðerlerini belirgin bir þekilde artýrdýðý, buna baðlý olarak kalp hastalýðý geliþimi ve buna baðlý risklerin önlenmesinde yararlý olabileceði bildiriliyor.
Þüphesiz bu çalýþmanýn daha fazla sayýda hasta ile yürütülecek kapsamlý klinik çalýþmalar ile desteklenmesi, apolipoproteinler, C-reaktif protein, glikozil hemoglobin gibi kan deðerlerinin de izlenmesi bulgularýn daha akýlcý ve güvenilir deðerlendirilebilmesi bakýmýndan gerekiyor.
