Parklarda, bahçelerde ihtiþamla salýnan asýrlýk aðaçlardan, ince ve dikenli zýrhýyla dallarýndan sarkan, paha biçilmez bir doðallýk abidesi. Huzurlarýnýzda kestane…
Kokunun sýcaklýðý olur mu? Söz konusu kestaneyse sanýrým olur. Kestanenin kabuðu ateþle buluþunca sýcacýk hissettiren mis gibi bir koku yayar. Ýnsanlýk tarihi kadar belki de daha da eski bir orman aðacý kestane. Doðal, uzun ömürlü ve saðlam bir aðaç.
Malum kestane denilince iki þey akla geliyor; þekeri ile Bursa ve Ýzmir’in dillere destan kuzu kestanesi ancak Türkiye’nin en çok kestane üreten þehri Aydýn. Aydýn’ý Ýzmir, Kastamonu ve Sinop takip ediyor. Kestane þekerinin merkezi Bursa ise daha gerilerde yer alýyor. Bursa’da ortalama 6 bin kiþi geçimini kestaneden saðlýyor. Kestane þekeri ise Bursa’nýn simgesi o yüzden kestanenin geleceði bu coðrafyada yaþayanlar için çok önemli. Ancak bölgede aðaçlar hastalanýyor ve sayýlarý azalýyor. Yetkililer de durumun farkýnda ve bölgede bu aðaçlarýn geleceði için çalýþmalar yapýlmakta. Topraðýn kestane haritasý çýkarýlmýþ. Geleceðe yönelik azalan kestane aðaçlarýnýn geri kazanýmý ve var olaný korumak için çalýþmalar yapýlýrken bu yýl bir de yaban arýsý istilasý yaþandý. Fidyekýzýk Köyü Kalkýnma Kooperatifi’nin yaptýðý açýklamaya göre 15 yaþýndaki bir aðaçtan 80 kilo kestane alýnmasý beklenirken bu yýl sadece 10 kilo kestane toplanabildi.
Ýzmir Ödemiþ bölgesinin kuzu kestanesi taze olarak yenilebilecek kadar lezzetli ender bir çeþit. Niþasta oraný düþük ve çok lezzetli. Kestane severler çok iyi bilir ki, iyi bir Ýzmir kuzu kestanesi hiç bir kestaneyle benzemez. Ve yine kestane severler bilir ki kestane ile yapýlacak yemeklerin, tatlýlarýn sonu gelmez: Kestaneli kuzu incikler, sarmalar, pilavlar bir yana pastalar, kremalar ve muhallebiler baþka bir yana.
- Bursa’nýn kestane þekeri.
- Fransa’nýn kestane kremasý. Birçok tatlý ve hamur iþinde dolgu malzemesi olarak veya dondurma yapýmýnda kullanýlýr.
- Brisolee Fransa’da peynir, kurutulmuþ et, taze meyve ile yenen kestane kebabý tabaðý.
- Korsikalýlarýn kestane polentasý.
- Kestane unu, kestanelerin öðütülmesiyle elde edilir, gulüten içermez.
- Kestane püresi, kestane þekeri yapýmýnda daðýlan kýrýlan kestanelerin ezilmiþ hali. Birçok pasta ve hamurda kullanýlýp, reçel niyetine yenebilir.
HACI ÝBÝÞ: Sofralýk tüketime uygun. Kabuðu parlak, kalýn ve açýk renkte. Meyveleri küçük ve oval, lezzetli.
SARI AÞLAMA: Daha çok kestane hamuru yapýmýnda kullanýlýr. Kabuðu tipik kestane rengi, ince ve parlaktýr. Meyveleri orta irilikte ve ismi ile müsemma krem renktedir.
HACI ÖMER: Hem taze olarak hem de hamur yapýmý için uygun. Kabuðu ince, koyu kahverengi ve parlak.
MAHMUTMOLLA: Sadece hamur yapýmýnda kullanýlýr. Kabuðu ince, hafif tüylü ve koyu renkte. Meyveleri orta irilikte.
OSMANOÐLU: Niþasta oraný düþük olduðundan haþlanýrken daðýlmýyor. Bu sebeple kestane þekeri için kullanýlmakta. Orta büyüklükte olanlarý tercih ediliyor. Kabuðu tazeyken zor soyulan, orta kalýnlýkta tipik kestane renginde ve parlak. Taneleri þiþko ve oval.
• Bilinen 13 çeþidinin beþi Doðu Asya, yedisi Kuzey Amerika ve biri de Avrupa’da bulunuyor.
• Kestane, doðada doðal þartlar altýnda yetiþiyor.
• Avrupa kestanesi en kaliteli kestane ve en yoðun Anadolu’da ormanlýk alanlarda doðal olarak yetiþmekte.
• Avrupa kestanesi meyvesine göre Anadolu’da þu isimlerle biliniyor: Hacýibiþ, Sarýaþlama, Hacýömer, Mahmutmolla, Dursun, Seyrekdiken ve Osmanoðlu.
• Hasadý, Ekim sonu Kasým aylarýnda. Aralýk ve Ocak’ta ise tezgahýn olmazsa olmazý.
• Kestane aðacý 1000 yýl yaþayabiliyor.
• Kestane ormanlarda doðal olarak yetiþiyor. Bu sebeple genetiði ile oynanmamýþ doðal seleksiyonla günümüze kadar gelen bir aðaç.
• Kestaneler aðaçta bekledikçe niþasta oraný yükseliyor, tadý deðiþmeye baþlýyor. Özellikle piþince kalorisi oldukça yükseliyor unutmayýn.
• Kestane kebap en sevilen hali. Püf noktasý kestanelerin çizildikten sonra suda bekletilmesi. 1-2 saat suda bekleyen çizik kestaneleri ister hafif su dolu teflon tavada, ister fýrýnda, mangalda veya üflemeli yeni nesil elektrikli tencelerde piþirebilirsiniz.
• Kestane üzerine güzel bir kitap: Hasad Yayýncýlýk’tan Prof. Dr. Arif Soylu’nun kaleme aldýðý, Kestane Yetiþtiriciliði ve Özellikleri.
• Kestane öðütüldüðünde kuru payýsý sayesinde un olarak kullanýlabilmekte.
• Bakýr ve magnezyum yönünden zengin. Bu iki mineral sayesinde, yaþlanmanýn kemikler üzerindeki osteoporoz benzeri etkilerini yavaþlatmak mümkündür.
• Kestanenin C vitamini içeriði yüksek, bu yüzden baðýþýklýk sisteminin güçlendirmekte.
