"Eþ seçiminde dört unsur” baþlýklý bir önceki yazýmda fiziksel güzellik ve çoklu zekayý tartýþmýþtým. Bu yazýda “kiþilik özelliklerinin eþ seçimi ve iliþkilerine nasýl etki ettiði?” meselesine devam edeceðim.
Kiþiliði deðerlendirmek zorlu iþ
Eþlerin mutluluðunda kiþilik özelliklerinin etkisini deðerlendirmek zor bir mesele. Bu zorluðun ilk sebebi, kiþilik meselesinin psikiyatri ve psikoloji açýsýndan da zorlu bir mesele olmasýndan. 100 yýllýk kiþilik araþtýrmalarýnda önemli bilgi birikimi elde edilmesine raðmen, halen kiþiliði anlama ve ölçme tartýþmasý tam bir uzlaþýya dönüþemedi.
Kiþilik bozukluðu ve özellikleri
Kiþilik deðerlendirmelerinde iki temel kategori var: Kiþilik bozukluklarý ve kiþilik özellikleri. Kiþilik bozukluðu; belirli sayýda birbiriyle yakýn özelliðin tutarlý bir küme oluþturacak þekilde bir araya gelmesi ve bu özelliklerin kiþinin ruhsal halini ve sosyal fonksiyonlarýný önemli derece bozmasýdýr.
Kiþilik özellikleri ise; içedönüklük / dýþadönüklük, duygusallýk, konuþkanlýk, canlýlýk/durgunluk, þüphecilik, güler yüzlülük gibi yüzlerce özelliði tanýmlar.
Kiþilik özelliklerinin eþ iliþkilerine etkisi?
Kiþilik özelliklerimizin insan iliþkilerinde etkili olduðu açýk bir gerçek. Ýki kiþinin kiþilik özelliklerinin benzerliði veya farklýlýðýnýn karþýlýklý beðeniyi etkilediðini de biliyoruz. Eþimizle yaþadýðýmýz uyum veya sorunlarýmýzýn önemli bir kýsmý da kiþilik özelliklerimizle iliþkili.
O zaman þu iki soru kýymetli: Kendimizin ve eþ adayýnýn kiþilik profilini nasýl çýkarabiliriz? Ortaya çýkan profillerin evliliðimize etkisini nasýl anlayabiliriz?
Eþ iliþkilerinde etkili kiþilik özellikleri
Kiþilik özellikleri listelendiðinde yüzlerce özellik belirlenebilir. Bu kadar özelliði bir arada deðerlendirmek imkansýz bir iþ olacaðýndan, listeyi daha kýsa ve anlamlý hale getirmek gerekir.
Bu iþin yolu, kiþilik özelliklerinin ilgili meseleyle daha iliþkili olanlarýný ön plana çýkarmaktýr. Örneðin bir siyasetçinin kiþilik özelliklerini anlamaya çalýþýrken siyasetle iliþkili kiþilik özelliklerine bakmak gerekir. Ýþ dünyasý için bakýlacak kiþilik özelliklerinin önceliði deðiþir.
Eþ iliþkilerinde en iliþkili kiþilik listesi þöyle olabilir: Ýçedönüklük / dýþadönüklük, duygusal dengesizlik /dengelilik, çekingenlik / giriþkenlik, kendine güvensizlik /aþýrý güven, geçimsiz olma / geçimli olma, öfkelilik / sakinlik, güvenilir olma / güvenilmez olma gibi.
Kiþilik dýþý bireysel potansiyellerimiz
Ayrýca kiþilik özelliði demekte zorlanacaðýmýz özellikler de eþ iliþkilerini etkileme potansiyeline sahip. Cinselliðe ilgiyi belirleyen “libido düzeyi”, yaþam hareketliliðini belirleyen “enerji düzeyi”, zihinsel potansiyelimizin bir parçasý olan “entelektüel ilgi” gibi.
Kiþilik özelliklerimizin mutluluk açýsýndan önemi
Eþ seçiminde kiþilik özelliklerinin önemi þuradan geliyor: “Kiþilik özelliklerimizdeki þu benzerlik ve þu farklýlýklar iliþkimize þu türden uyumlar, þu türden çatýþmalar getirebilir. Bu durum benim kabullenebileceðim veya kabullenemeyeceðim bir haldir” diyebilmek.
Eþ iliþkilerinde uyum için kiþilik deðerlendirmesi
Evlilik iliþkisi içinde eþlerin incinmelerinin önemli sebeplerinden biri eþin söz ve davranýþlarýna verdiðimiz anlamlardýr. Örneðin bizimle az konuþtuðunu düþündüðümüz eþimiz herkesle de az konuþan bir kiþi ise, bu bize özel deðil anlamýna gelir. Eðer eþimiz baþkalarýyla konuþkan ve keyifli ise, bu hal bize karþýdýr. Bu durumda ikinci halin bizi incitme ihtimali daha yüksek olur.
Eþinin olumsuz sayýlabilecek zor özelliklerinin kendisine özel olmadýðýný, onun yapýsýndan kaynaklandýðýný fark edip, uyum saðlayýcý davranýþlar geliþtiren çok sayýda akýllý insan gördüm.
Bugünlerde eþ iliþkileri ile ilgili bir eðitim programý üzerine çalýþýyorum. Programýn parçalarýndan biri de, katýlýmcýlara “kiþiliði deðerlendirme becerisini kazandýrmak” olacak.
