7.9.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayýmlanan 6745 sayýlý Yasa ile yapýlan yeni düzenlemede, kýsmi süreli veya çaðrý üzerine çalýþan, eþ, çocuklar ana ve babalar saðlýk primi ödemeden, kendilerine bakmakla yükümlü olan genel saðlýk sigortalýsý üzerinden saðlýk hizmeti alma hakkýna sahip oldu.
A- Ne deðiþti?
5510 sayýlý Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýnda (eski deyimle SSK’lý) olarak 4857 sayýlý Kanunun 13. ve 14. maddelerine göre kýsmi süreli veya çaðrý üzerine ay içinde yirmi gün ve daha az çalýþanlar, eksik günlerine ait genel saðlýk sigortasý primlerini otuz güne tamamlayarak ödemek mecburiyetindeler.
Bu nedenle, genel saðlýk sigortalýsýnýn bakmakla yükümlü olduðu; eþ, çocuklar ve ana- baba, 4857 sayýlý Ýþ Kanunun 13. ve 14. maddelerine göre kýsmi süreli veya çaðrý üzerine ay içinde yirmi gün veya daha az çalýþmalarý olmasý halinde, eksik günlerine ait genel saðlýk sigortasýný otuz güne tamamlayarak ödemek zorundalardý.
Söz gelimi, ayda 5 gün çalýþan kadýn sigortalý, ayýn geriye kalan 25 günü için zorunlu genel saðlýk sigorta primi ödemek durumundaydý. Kocasýnýn genel saðlýk sigortasýndan yararlanamýyordu.
6745 sayýlý Kanun ile yapýlan yeni düzenlemeye göre, genel saðlýk sigortalýsýnýn; eþ, çocuklarý, ana ve babasý kýsmi süreli ve çaðrý üzerine çalýþsalar dahi, saðlýk primi ödemeden, saðlýk yardýmýndan faydalanmalarý artýk mümkün olabilecek.
B- Kimler yararlanacak?
Genel saðlýk sigortalýsýnýn;
a) Eþi,
b) 18 yaþýný, lise ve dengi öðrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayýlý Mesleki? Eðitim Kanununda belirtilen aday çýraklýk ve çýraklýk eðitimi ile iþletmelerde mesleki? eðitim görmesi halinde 20 yaþýný, yüksek öðrenim görmesi halinde 25 yaþýný doldurmamýþ? ve evli olmayan çocuklarý ile yaþýna bakýlmaksýzýn bu Kanuna gören malul olduðu tespit edilen evli olmayan çocuklarý,
c) Geçiminin genel saðlýk sigortalýsý tarafýndan saðlandýðý SGK tarafýndan belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasý bu düzenlemeden faydalanacak.
Doðum yapan kadýnlara çalýþmadan 27.45 TL günlük
Doðum yapan veya evlat edinen kadýn çalýþanlar, haftalýk çalýþma süresinin yarýsý kadar çalýþarak iþverenlerinden bu çalýþmalarý karþýlýðýnda aldýklarý ücret ile birlikte haftanýn kalan diðer yarýsý için ücretsiz izin kullanýp, bu ücretsiz izin süresinde de ÝÞKUR’dan günlük 27.45 TL ödenek almalarý mümkün.
Konuyla ilgili olarak, önce analýk hali iznine deðinmek gerekir. Çünkü bahsettiðimiz yarým zamanlý çalýþma ve ödenek baþvuru süreci analýk hali izin süresinin bitimiyle baþlamaktadýr.
1- Analýk hali izni
Kadýn iþçiye doðumdan sonra 8 hafta analýk izni verilir. Çoðul gebelik halinde bu izin 10 haftadýr.
Üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinen kadýn veya erkek iþçiye çocuðun fiilen teslim edildiði tarihten itibaren sekiz hafta analýk hâli izni kullandýrýlýr.
2- Haftalýk yarým çalýþma
Yukarda belirttiðimiz analýk hâli izninin bitiminden itibaren, kadýn iþçi ile üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinen kadýn veya erkek iþçilere istekleri hâlinde; birinci doðumda altmýþ gün, ikinci doðumda yüz yirmi gün, sonraki doðumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalýk çalýþma süresinin yarýsý kadar ücretsiz izin verilir. Hemen belirtelim ki, çoðul doðum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuðun engelli doðmasý hâlinde bu süre üç yüz altmýþ gün olarak uygulanýr.
3- Ödenek
Yukarda belirtilen ücretsiz izin süresince, ÝÞKUR’dan günlük brüt asgari ücretin yarýsý kadar ödenek almak mümkündür.
2016 yýlý brüt aylýk asgari ücret 1.647 TL, günlük brüt asgari ücret 1.647/30=54.90 TL, ÝÞKUR’ca ödenecek günlük ödenek 54.90/2=27.45 TL.
Bu ödenekten yararlanýlabilmesi için iþçinin adýna doðum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yýlda en az 600 gün iþsizlik sigortasý primi bildirilmiþ olmasý gerekmektedir. Ayrýca, ödenek süresince Ýþ kanununda belirtilen (genellikle 45 saat) haftalýk çalýþma süresinin yarýsý kadar fiili çalýþmak icap etmektedir.
Bu ödenekten yararlanmanýn yaný sýra, iþçi fiilen çalýþtýðý süreler için ayrýca iþverenden ücret alacaktýr.
4- Baþvuru
Analýk hâli izninin bittiði tarihten itibaren 30 gün içinde ÝÞKUR’a ‘doðum ve evlat edinme sonrasý yarým çalýþma belgesi’ ile baþvuruda bulunulmasý gerekir. Zorunlu sebepler dýþýnda, baþvuruda gecikilen süre doðum ve evlat edinme sonrasý yarým çalýþma ödeneði almaya hak kazanýlan toplam süreden düþülerek ödeme yapýlýr. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Ýþverenin hatalý bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapýlan yersiz ödemeler kanuni faiziyle birlikte iþverenden tahsil edilir.
Kaynak
4447 sayýlý Kanun ek 5. madde, 4857 sayýlý Kanun 74. madde
