Evde temiz çamaþýrlarýn arasýnda koyduðumuz ufak torbalar içindeki lavantanýn kokusu tüm dolabýn içini sarar, insaný rahatlatýr, ferahlýk hissi verir. Lavanta kokusu günlük yaþamýmýzýn bir parçasý olarak sabun, kolonya, çamaþýr yumuþatýcý, oda kokusu ve daha birçok üründe yer alýyor. Öðrenciler arasýnda yapýlan bir araþtýrmada çalýþma masasýnýn üzerine konulan lavanta çiçeklerinin kýz öðrencilerde öðrenme kabiliyetini artýrdýðý ve hafýzayý güçlendirdiði gözlenmiþ. Ýlginç olan erkek öðrencilerde belirgin bir olumlu cevap alýnamamýþ olmasý.
Lavanta kokusu olarak hafýzalarýmýzda yer eden koku Latince bilimsel adýyla “Lavandula angustifolia” bitkisinin açmamýþ çiçek tomurcuklarý ve bundan distilasyon ile elde edilen uçucu yaðýdýr. Diðer lavanta türlerinin kokusu farklý. Lavanta çiçeði ve uçucu yaðýna o güzel kokuyu veren bileþenlerin adý linalool ve linalil asetat’týr. Yapýlan deneysel çalýþmalar bu iki bileþenin yatýþtýrýcý, uyku verici, endiþe giderici etkileri bulunduðunu (gama- amino bütirik asit reseptörleri üzerinde etkili) ortaya koymuþ. Bu etkilerine baðlý olarak günlük yaþamda sýklýkla kullanýlýyor. Özellikle kokularýn tedavi amacýyla kullanýldýðý popüler bir doðal tedavi sistemi olan aromaterapi uygulamalarýnda gerek masaj yoluyla ve gerekse burun yoluyla (nebulizör, vd.) sýklýkla yer alýyor. Sinirsel gerginliðe baðlý aðrýlar, migren aðrýlarý için etkin bir ilaç. Ancak bir uyarý: Kullanýlan ürünün kaliteli olmasý yararlý olabilmesi için son derece önemli.
AMELÝYATTA HASTAYI RAHATLATIYOR
Güney Kore’de yapýlan bir klinik çalýþmada farklý yaþlardan ve kadýn-erkek karýþýk olmak üzere 30 saðlýklý gönüllü geliþigüzel þekilde iki gruba ayrýlýyor. Her grubun önce aðrýya duyarlýlýðý test ediliyor. Bu amaçla gönüllüler ameliyat hazýrlýk odasýna alýnarak yatýrýlýyor ve 25’lik enjektör iðnesi 3 mm önkola batýrýlarak 30 saniye bekletiliyor. Aðrýyý ne derecede hissettikleri sorgulanýyor (VAS tekniði ile). Sonuçta cinsiyet ve yaþa baðlý olarak belirgin bir farklýlýk bulunmadýðý belirleniyor. Ardýndan gönüllülere oksijen maskesi takýlýyor. Ancak maskelerin içerisinde bir grupta yüzde 2 lavanta yaðý ve yüzde 98 jojoba yaðý taþýyan karýþým damlatýlmýþ tülbent konurken, diðer grupta ise lavanta yaðý taþýmayan tülbent konuyor. Oksijen maskesi beþ dakika süresince uygulanýyor. Takiben tekrar ayný þekilde uygulanan enjektörün aðrýsýný ne derece hissettiði sorgulanýyor.
Sonuçlar deðerlendirildiðinde, seyreltilmiþ lavanta yaðý karýþýmýný koklatmanýn gönüllülerde gerek ameliyata alýnma endiþesi (ameliyat odasýna alýnmalarý ve yatýrýlmalarý) nedeniyle ve gerekse enjeksiyon yapýlmasý nedeniyle ortaya çýkan endiþe ve stresi belirgin bir þekilde azalttýðý tespit edilmiþ. Seyreltilmiþ lavanta yaðýnýn etkisinin 20 dakika kadar sürdüðü ve hiçbir yan etkiye yol açmadýðý bildirilmektedir.
DÝÞ HEKÝMLERÝ DE KULLANABÝLÝR
Bu bulgu, daha önce yürütülen benzer çalýþmalar ile birlikte yorumlandýðýnda bence çok önemli. Ameliyat stresi genellikle hastaya daha fazla anestezik ilaç uygulanmasýna neden olmakta ve dolayýsýyla hastanýn ameliyat sonrasý nekahat dönemi uzamakta anestezik ve aðrý kesici ilacýn yol açtýðý bulantý ve kusma sorun yaratmaktadýr.
Daha önce yine Güney Kore’de yapýlan bir çalýþmada gastrik laparoskopi ameliyatýndan sonra lavanta yaðý uygulamasýnýn hastalarda ameliyat aðrýsýný gidermek için uygulanan kuvvetli aðrý kesici (opioid aðrý kesiciler) miktarýnýn azaltýlmasýný saðladýðý ve dolayýsýyla hastanýn daha çabuk hastaneden taburcu edilebildiði rapor edilmiþti.
Öncelikle bir hususu tekrar belirtmekte yarar var; lavanta yaðýnýn yüzde 2-5’lik olacak þekilde bir sabit yað (jojoba yaðý gibi) ile seyreltildikten sonra kullanýlmasý daha güvenilir olacaktýr. Yukarýda bahsettiðim çalýþmalarda ameliyat stresi incelenmiþ, ancak kanýmca bu kapsamý daha da geniþletmek mümkün: Diþ hekimleri hastalarýný önce bu þekilde yatýþtýrýrsa tedaviyi daha kolaylýkla uygulayabilir. Okullarda aþý yapýlýrken heyecanlanan çocuklar bu þekilde yatýþtýrýlabilir.
Aklýnýza baþka neler geliyor?
