Kolesterol kontrolünde sağlıklı beslenmenin yanı sıra, yaşam tarzı, şişmanlık, sigara kullanımı, ailenin tıbbi geçmişi, yüksek tansiyon ve diyabet de önem taşıyor.
Kolesterol insan ve hayvan hücrelerinde bulunan, yağa benzeyen ve suda çözünmeyen bir maddedir. Kolesterolün yaklaşık yüzde 75’i, karaciğer ve diğer dokularda yapılır, yüzde 25’i ise besinlerden gelir. Kolesterol beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar ve karaciğerde daha fazla olmakla birlikte tüm vücutta bulunur. Kolesterol bilinenin aksine kötü bir madde değildir. Kolesterol sayesinde vücutta birçok madde (bazı hormonlar, D vitamini ve safra) yapılır. Karaciğerden kolesterolü alıp diğer organlara (dolayısıyla kana) taşınmasını sağlayan LDL kötü huylu kolesterol olarak bilinir. Kandaki kolesterolü karaciğere taşıyan, LDL’nin damar duvarından uzaklaştırılmasını sağlayan HDL ise iyi huylu kolesterol olarak tanımlanır.
Damar tıkanıklığı riski var
Kalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktörlere kardiyovasküler risk faktörleri adı verilir. Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması, HDL-kolesterolünün düşük olması kardiyovasküler risk faktörlerini artırır. Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol yıllar içinde damar duvarında birikir ve damarlarda tıkanmaya, kalp krizi ve felce yol açabilir. 20 yaşın üzerinde olan bireylerde; kolesterolün 200 mg/dl’nin altında olması istenilen düzeydir. LDL-kolesterol düzeyinin isea 130 mg/dl’nin altında olması ideal, HDL-kolesterol düzeyinin 35 mg/dl’nin altında olması düşüktür. HDL’nin erkeklerde 40 mg/dL ve kadınlarda 50 mg/dL altın- da olması kalp hastalıkları riskini artırır.
Kontrol sizin elinizde
Kolesterolün sorumlusu yalnızca gıdalar değildir. Yaşam tarzı, hareketsizlik, şişmanlık, sigara, ailenin tıbbi geçmişi, yaş, yüksek tansiyon, diyabet, böbrek ve tiroid hastalıkları gibi faktörler yüksek kolesterole neden olur. Yine de beslenmenizdeki küçük değişikliklerle kolesterolünü düşürebilir, kalp hastalığı ve felç riskini azaltabilirsiniz. Beslenme programı; sebze ve meyvelerden, tam tahıl ürünlerinden zengin olmalı ve yüksek posa içermeli.Az yağlı etler alınmalı, haftada 2 kez balık tüketilmeli, yüzde 1 ve daha az yağlı süt ve süt ürünleri tercih edilmeli. Doymuş yağ içeren yiyecekler aynı zamanda kolesterol de içerir. Ne kadar çok hayvansal gıda ve kızartılmış gıda alınırsa vücuda o kadar çok kolesterol girer. Bu tür ürünlerden kaçınılmalıdır.
