Bu bir paylaşım hikâyesidir. Tarih boyunca etnik çatışma/savaş diye adlandırılan her olayın altını biraz eşelediğimizde karşımıza 'paylaşım mücadelesi' çıkar. Güney Kafkasya, 21. Yüzyılın 'büyük güç mücadelesi' coğrafyalarından biri. Bölgenin, salgın sonrası dinamiklerinin bir sonucu olarak önemli ticari güzergâhlarının rekabet ettiği, tabiri caizse 'jeopolitik merkez' haline gelme yolunda olduğu görülmektedir.
Peki, nedir bu 'koridorlar savaşı'? 2010 yılından itibaren jeopolitik hatlar, ticari hatlar ve enerji hatlarında mevcut paradigmayı değiştirici hamleler birbiri peşi sıra gelmeye başladı. Bir yandan Çin, Tek Kuşak Tek Yol Girişimi ile Pekin-Londra hattını hem karadan hem de denizden bağlayan ve ilginç bir güzergâhı olan büyük bir oyun değiştiricinin adımlarını atarken bunu Hindistan-İran-Rusya karayolu hattı çalışmaları izliyordu. Doğudan gelen bu hamlelere Batı'nın ne cevap vereceğinin düşünüldüğü noktada yakın dönemde ilan edilen Hindistan-Hayfa Limanı Hattı ortaya atıldı. Jeopolitik, coğrafyanın önemini vurgularken 21. Yüzyılda jeopolitik depremlerin hangi coğrafyalarda olacağını da bu gelişmelere bakarak görmek mümkün.
ZENGEZUR KORİDORU
İşte bütün bu hatlar arasındaki mücadelede son dönemlerde sıkça duyduğumuz bir yer var: Zengezur Koridoru. II. Karabağ Savaşı sonrasında Azerbaycan'ın haklı davasının en önemli kazanımı, enerji güvenliği açısından dengeleri değiştirici potansiyele sahip olan bu koridor yepyeni jeopolitik hatların açılmasına da vesile olacak. Ukrayna'ya Rusya'nın saldırısı ile Avrupa'nın tam tabiriyle eteklerini tutuşturan, Medvedev'in 'Avrupalıların yakında 1000 metreküp doğal gaz için 2000 avro ödeyeceği cesur yenidünyaya hoş geldiniz' mesajı ardından herkesin Ukrayna'ya odaklandığı günlerde Paşinyan ve Aliyev'i Brüksel'de Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Michel ile aynı masada buluşturan konuydu. Jeopolitik çatırdamaların hiç olmadığı kadar büyük ses getirdiği bu gelişme tabii ki Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ konusunda müzakerelerin sonuçlandırılarak Zengezur Koridoru'nun açılması ve Hazar'ın statüsü meselesinin hallolmasıyla Hazar Boru Hattı ile Orta Asya enerji rezervlerinin Zengezur Koridoru üzerinden Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı olan TANAP ve Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı olan TAP üzerinden Avrupa'ya taşınmasından başka bir şey değildi.
21. YÜZYILIN PETROLÜ: DEĞERLİ MADENLER VE KORİDORLAR SAVAŞI
Koridorlar savaşında tek unsur enerji rezervleri değil tabii ki. '21. Yüzyılın petrolü' denebilecek 'değerli madenler' bütün güç dengelerini altüst etme potansiyeline sahip çünkü üretilen 'akıllı' ürünler başta lityum olmak üzere bu madenler olmadan üretilemiyor. Uzun tartışmaları barındıran bu konu ise diğer bir yazımızın konusu. Konunun ne kadar hayati olduğunu belirtmek için şu kadarını söyleyelim: Dünya Enerji Ajansı, 2020 yılında ilk defa Dünya Enerji Görünümü Raporu'nda değerli madenler başlığına yer verdi. Bu madenlerin rezervlerinin bulunduğu coğrafyalarla bu koridorların geçiş güzergâhlarının üst üste gelmesi ise 'büyük güçler mücadelesi' jeopolitik çatışma hatlarını da bizlere gösterir nitelikte. Dünya odağı Avrupa'dan Asya'ya kayarken hidrokarbon kaynaklar da yerini değerli madenlere bırakıyor ve yine bu rezervlerin bulunduğu coğrafyalar mücadelenin kalbini oluşturuyor. Anadolu toprakları ise hem rezerv hem de geçiş güzergâhı olarak dünyanın jeopolitik kalbi.
