Dünyanýn "kripto varlýklara" dair yöneliminin bir sonucu olan düzenleme Meclis gündemindeydi bir süredir. Geçen günlerde Genel Kuruldan geçti, yasalaþtý. Bilindiði üzere geliþen internet tabanlý sistemler aracýlýðý ile mali konularda "merkezileþmiþ" yapýlar daha hýzlý ve kolay "by-pass" edilebiliyor. Bu da ister istemez, ülkelerin kendilerini ve vatandaþlarýný korumak için yeni kontrol ve denetim mekanizmalarýný kurmasýný gerektiriyor.
Temel amaç
Kripto varlýk düzenlemesi uluslararasý çatý kuruluþlardaki uygulama ve düzenlemeler incelenerek hazýrlandý. Süreç içerisinde kripto varlýklarýn kullanýmýnýn küresel düzeyde yaygýnlaþmasý ve bunun vatandaþýn gündeminde olmasýnýn doðurduðu ve doðuracaðý sorunlarý minimize etmek bu yasanýn temel amacý.
Fiyat oynaklýðý riski
Kripto varlýklarýn en büyük riski, sebebi net olmayan ve bir biçimde maniple edilebilen alým-satým dengesinden kaynaklý fiyat oynaklýðýnda... Bu dengesizlik veya artýþ-düþüþ ivmesi alýþýlmýþtan biraz farklý. Bu yapýsý ile mevcut finansal sistemdeki araçlardan belirgin þekilde farklýlaþýyor kripto varlýklar. Ülkemizde de kripto varlýk platformlarýnda hesap açýp alým-satým iþlemi yapanlarýn sayýsý 10 milyon civarýnda. Bu sayý oldukça fazla. Bu kimseleri "belirsiz risklerden korumak" için ülkemizde de bu platformlarýn düzenleme altýna alýnmasý yerinde bir adým.
Yeni tanýmlar mevzuatta
Bizim "kripto" düzenlemesi olarak okuduðumuz mevzuat, aslýnda meselenin sermaye piyasasý araçlarý kapsamýna alýnmasý ve bu baðlamda düzenleme yapýlmasýna dair. Böylece 6362 sayýlý Kanunda deðiþiklik ve eklemeler yapýlýyor. Düzenleme ile "cüzdan", "kripto varlýklarýn transfer edilebilmesini ve bu varlýklarýn ya da bu varlýklara iliþkin özel ve açýk anahtarlarýn çevrim içi veya çevrim dýþý olarak depolanmasýný saðlayan yazýlým, donaným, sistem ya da uygulamalarý" olarak tanýmlanýrken, "kripto varlýk"; "daðýtýk defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanýlarak elektronik olarak oluþturulup saklanabilen, dijital aðlar üzerinden daðýtýmý yapýlan ve deðer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlýklar" olarak niteleniyor. Kripto varlýk alým satým, ilk satýþ ya da daðýtým, takas, transfer, bunlarýn gerektirdiði saklama ve belirlenebilecek diðer iþlemlerin bir veya daha fazlasýnýn gerçekleþtirildiði kuruluþlar ise "platform" olarak tanýmlanýyor.
Temel düzenlemeler neler?
Düzenleme ile birçok husus geliyor ancak en önemlilerini þöyle sýralayabiliriz:
► Kripto varlýklarýn, Merkezi Kayýt Kuruluþu sistemine dâhil olmadan ihraç edilebilmesinin önü açýlýyor bu konuda SPK'ya yetki veriliyor.
► Kripto varlýk hizmet saðlayýcýlarýn kurulabilmesi ve faaliyete baþlamalarý için SPK'dan izin almalarý zorunlu tutulmakta.
► Platformlar üzerinden kripto varlýklarýn alýnmasýna, satýlmasýna, takasýna, transferine ve saklanmasýna iliþkin esaslar netleþiyor.
► Kripto varlýk alým satým faaliyetine týpký kitle fonlamasý gibi özel bir statü saðlanýyor.
► Kripto varlýklarýn yazýlým mimarisi, blokzinciri, defter ve cüzdan konularýndaki sisteminin TÜBÝTAK tarafýndan incelenmesi "teknik uygunluðunun" bu kurumca verilmesi zorunlu hale geliyor.
► Müþterilerle kripto varlýk hizmet saðlayýcýlar arasýnda sözleþme imzalanmasý zorunluluðu geliyor ki bu ilerdeki hukuki ihtilaflarý netleþtirme adýna çok önemli.
► Platformlar piyasa bozucu nitelikte eylem ve iþlemlerin tespit edilmesi ve önlenmesi amacýyla gözetim sistemi kurmakla yükümleniyor.
►Kitle fonlama ve kripto varlýk konusundaki þirketlerin "Türkiye Sermaye Piyasalarý Birliði" üyeliði zorunlu oluyor. Böylece bir meslek kuruluþu bünyesinde temsil edilmeleri ve böylelikle sektörle tek bir ortak nokta üzerinden iletiþim kurulabilmesi saðlanýyor.
Bu düzenlemeler, bir çerçeve metin. Konuya dair asýl tedbirleri ve kurallarý alt metinlerde yani SPK'nýn ortaya çýkaracaðý metinlerde göreceðiz. Bu anlamda SPK'ya "kripto varlýk" alanýn düzenleme yetkisi verildiði bu yetkinin niteliði itibarýyla esnek olmasý da önemli. Zira internetin hýzý ile hukukun kanunlaþtýrma süreçleri arasýndaki makas ancak bu yöntemle daralabiliyor...
