Amerikalý yazar Thomas Friedman’ýn “küreselleþme çaðýný” tarif ederken kullandýðý, “bu dönemde küçük balýk büyük balýðý yer” cümlesi, yaþanýlan çaðýn akýþýndaki yerini koruyor...
Bunu özellikle, yaþadýðýmýz bölgede görmek mümkün... Bu sözler söylendiðinde “Arap dünyasý” olarak adlandýrdýðýmýz coðrafyaya hakim olan devletlerin baþýnda Mýsýr, Irak ve Suriye geliyordu. Güçlü siyasi yapýlanmalarý, ordularý ve devlet gelenekleriyle geliþmelere yön verme kabiliyetine sahiptiler...
Bugün, Irak ve Suriye’nin durumu belli, Mýsýr’ýn baþýndaki büyük “bela”yý da yakýndan takip ediyoruz...
Oysa daha düne kadar “küçük” olarak görülen Katar, toplam 11 bin 571 kilometrekare alanda yaþayan yaklaþýk 2 milyon nüfusuyla, Arap dünyasýnýn en önde gelen “oyun kurucusu” durumuna yükselmiþ durumda. Neden?.. Çünkü arkasýnda yýllýk ortalama 70 milyar dolara varan petrol ve doðalgaz geliri ile elinde Al-Jazeera televizyonu var...
“Küçük balýk” Katar, “küreselleþme çaðýnýn” oyununu doðru oynadý, Mýsýr, Suriye ve Irak gibi ülkeleri yönetenler, geliþmeyi göremedi... Büyük balýk, artýk küçük balýðýn midesinde...
Hong Kong’da çok özel durum...
Dünyanýn çok özel bir kenti Hong Kong ve bu bölgede yaþanýlanlarý içinde izledikçe, beynimde, “yine bir küçük-büyük balýk öyküsü mü canlanýyor” sorusu þekilleniyor... Minik bir tarih hatýrlatalým: Hong Kong, 1839-1842 yýllarý arasýnda yaþanýlmýþ birinci Ýngiltere-Çin Savaþý’nýn ürünü bir baþarý öyküsü. Savaþý kazanan Ýngiltere 1841 yýlýnda bölgeyi iþgal etti ve Hong Kong, 1997 yýlýna kadar yükseliþini, Ýngiliz yönetimi altýnda gerçekleþtirdi. O yýl, Çin Halk Cumhuriyeti’nin egemenliðine geçti ve Çin’in ilk “özel statülü özerk bölgesi” ünvanýný kazandý.
Bugün yalnýz dýþ politika ve savunma konularýnda ana kýta Çin’in kontrolünde ama kendi iç yönetimi ve ekonomisinde baðýmsýz bir yapý taþýyor.
Çin, Komünist Partisi’nin kontrolünde, Hong Kong çok partili siyasi yapýya sahip. Ekonomide ise devlet müdahalesini tamamen rafa kaldýrmýþ, vergisiz yaþamayý öðrenmiþ durumda...
7 milyon insan yýllýk toplam 391 milyar dolarlýk ekonomik üretim yapýyor, bölgede kiþi baþýna düþen gelir ise 45 bin dolar!.. Ana kýta Çin’de anlatýlan bütün ekonomik baþarý öykülerine karþýn kiþi baþýna düþen gelir 5 bin dolar...
“Küçük balýk”, kendisini ziyaret eden Çinli akrabalarý açýsýndan bir ekonomik mucize... Belli ki “büyük balýk”ý yönetenler de bu durumdan bir hayli rahatsýzlar..
Çin yönetimine karþý sert tepki...
Tam 130 bin Hong Konglu, 1 Ocak günü, ellerinde Ýngiliz yönetimi bayraklarý ile sokaða indi ve “ana kýta” Çin’i protesto etti... Nedeni, Hong Kong lideri Leun Chun-Ying’e karþý duyulan sert tepki. Leun, burada “Pekin’in sadýk adamý” olarak görülüyor ve uygulamalarý ile ülkeyi adým adým Çin’e yaklaþtýrmakla suçlanýyor. Sokaklara dökülen insanlar, bir yanda Çin’de artan insanhaklarý ihlallerine, diðer yanda ise, kendi ülkelerinde basýn üzerinde artan baskýlara karþý çýkýyorlardý. Sokakta Hng Konglu, alýþýk olduðu geniþ demokratik özgürlüklerin Pekin’in kendi içindeki uzantýlarý tarafýndan tehdit edildiðine inanýyor...
Protestocularýn , Pekin’in Tiananmen Meydaný’nda 1989 yýlýnda yaþanýlmýþ katliamdan az önce, elindeki pazar torbasýyla Çin ordusunun tanklarýný tek baþýna durduran “isimsiz kahramanýn” anlamlý fotoðrafý bulunan t-þörtleri giymeleri de dikkat çekiciydi...
1997 yýlýnda yaþanýlan birleþmeden bu yana sürekli tekrarlanan “bir devlet iki sistem” sloganýnýn giderek týkandýðýný gösteren görüntülerdi bunlar ve Hong Kong’da yaþanýlan türde gösteriler Pekin’de hayal bile edilemezdi...
Hong Kong sarsýyor...
7 milyon nüfuslu Hong Kong’un 1milyarlýk Çin’i derinden etkilemesi mümkün mü?.. Evet!.. Çünkü artýk nüfuslarýn ve ordularýn deðil, ilkelerin önemli olduðu bir dönemde yaþýyoruz. Liberal ekonomi, çoðulcu siyaset ve demokrasi, beraberinde gelen zenginlik... Hong Kong, bu yapýsýyla, tek partili- kontrollü sisteme sahip “ana kýta”nýn belki yönetici kadrolarýný deðil, ama sokaktaki insanlarýný deðiþime zorluyor...
Dýþarýdan bakýldýðýnda bir balina ile bir hamsinin mücadelesi gibi görülebilir...
Ama küreselleþme çaðý, hýzlý hareket edebilen hamsinin cephesinde çok özel sürprizler hazýrlýyor...
