Kültürü, tarihi, yanardaðlarý ve yemekleriyle ‘baba’ gibi ada: Sicilya

Mario Puzo’nun mafyayý anlattýðý Baba romanýný okudunuz mu ya da kitabýn sinemaya uyarlamasýný izlediniz mi? Peki halen aktif olan Etna Yanardaðý’ný biliyor musunuz? Lezzetli Ýtalyan yemeklerini tattýnýz mý? Sorulara yanýtýnýz ‘Hayýr’ ise durmayýn, Akdeniz’in en büyük adasý Sicilya’ya gidin. Sonbaharda bir baþka güzel oluyor.

VINCENZO Bellini, 1801 yýlýnda müzisyen bir ailenin oðlu olarak Sicilya’nýn Catania kentinde dünyaya geldi. Dedesi ve babasý besteciydi. O da ailesinin erkekleriyle ayný seçimi yaptý. Ýlk eserini altý yaþýnda yazdý. 18 yaþýna geldiðinde Napoli’de eðitim görmek için adadan ayrýldý. Züppeliðiyle ünlenen besteci, eserleriyle kadýnlarýn gönlünü fethetti. Norma, ona en büyük ünü kazandýran opera eseri oldu. 1835’te 34 yaþýndayken hayata gözlerini yumsa da Sicilyalýlar onu hiç unutmadý. Catania’da doðduðu evi müzeye dönüþtürdüler. (Catanialý ünlü heykeltraþ Emilio Greco ve yazar Giovanni Verga’nýn anýsýna kurulan müzeler de Bellini müzesinin sýrasýnda.)

Bellini’nin eserleri dinleyicilerinin gönlünü fethederken bir yandan da yiyeceklere ilham verdi. Sicilya’nýn sevimli kentlerinden Taormina’da tattýðým Pasta alla Norma, bestecinin ünlü operasýndan almýþtý adýný. Taormina’yý ziyaret ettiðim gün ünlü ustayý düþünerek makarnamý yedikten sonra restoranýn hemen karþýsýndaki Villa Comunale’ye, Taormina’nýn ünlü parkýna girdim. Kulaklarýma Bellini’nin müzikleri çalýnmadý ama baþka tür bir öykünün içine düþtüm. 19’uncu yüzyýlýn sonlarýna doðru Ýngiliz doðasever Florence Trevelyan tarafýndan tasarlanan park, içinde pek çok hikayeyi barýndýrýyordu. Giriþte beni karþýlayan diþi ve erkek meleðin aþkýna zihnim takýlmýþken kýsa bir yürüyüþle bu aþký unutuvermiþ, binbir gece masallarýnýn içinde buluvermiþtim kendimi. Ýngiliz bahçeleri tarzýnda tasarlanan parkta öyle çok detaya takýldý ki o gün gözüm, ister istemez ünlü Ýspanyol mimar Gaudi’yi anýmsadým. Bu bahçe çok daha romantik bir yerdi gerçi ancak detaylarýyla Gaudi’nin tarzýný anýmsatýyordu. Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler’den tutun da Gulliver Devler Ülkesinde’ye pek çok çocuk hikayesini düþündüm parkta yürürken. Þansýma ýssýzdý o gün, tüm duyularýmla öykülerin içinde gezindim.

ETNA YANARDAÐI’NI GÖRMEK ÝÇÝN GELEN ÇOK

O gün ve Sicilya’da geçirdiðim diðer günlerde karþýma sýkça çýkan bir sembole de takýlmýþtý aklým. Araþtýrdýðýmda bunun ilk örneklerine binlerce yýl önce rastlanan, Kelt Uygarlýðý ve Sicilya ile özdeþleþmiþ üç bacaklý, yýlan baþlý melek, yani Triskele olduðunu öðrendim. Sicilya’nýn tarihi öylesine zengin ki sadece Triskele’yi deðil daha nice sembolü barýndýrýyor. Dolayýsýyla insan adada geçirdiði zaman zarfýnda kendine mükemmel tarihsel ziyafetler çekip zihin oyunlarýna dalabiliyor ancak çok zengin ve çok renkli Sicilya mutfaðý iþgüzarlýk edip insaný bu kalorisiz ziyafetlerden alýkoyarak dikkati üzerine çekmeyi beceriyor.

Akdeniz’in en büyük adasý Sicilya’ya ulaþým hava ve denizyoluyla saðlanýyor. Her gün adayla anakara arasýnda iþleyen trenler gemilere yükleniyor ve yolcularýný bir adaya, bir karaya taþýyor. Ayný þekilde arabalý vapurlar da taþýtlarý taþýyor Messina ve Villa San Giovanni arasýnda. Ziyaretçiler elbet adanýn tarihi eserleri, ünlü Etna Yanardaðý ve mimarisi için geliyorlar öncelikle ya Sicilya’nýn lezzetleriyle haþýr neþir olmaktan da geri durmuyorlar. Milattan Önce 8 binlerden bu yana adada yaþamýþ olan Yunanlýlardan Araplara pek çok farklý kültürün izlerini görebiliyorsunuz, Sicilya mutfak geleneðinde. Yunanlýlarýn geliþiyle Sicilya’nýn verimli topraklarýnda zeytin ve üzüm dallarý yeþermeye baþlýyor, deniz mahsullerinin önemi artýyor. Portakal, limon, þeker kamýþý, fýstýk gibi tarým ürünleri ise Araplarla taþýnýyor adaya. Sicilya’nýn tatlýlarý ünlendiyse bunda Araplarýn parmaðý da büyük anlayacaðýnýz.

SONBAHAR GEZMEK ÝÇÝN EN ÝYÝ MEVSÝM

Sicilya’nýn baþkenti Palermo’ya dair sözüm çok, dolayýsýyla onu bir baþka yazýya býrakýyorum ancak sonbahar döneminin adayý gezmek için çok güzel bir zaman olduðunu söylemek istiyorum. Tipik Akdeniz iklimi ve havasýna sahip olan adada sonbahar aylarýnda pek çok etkinlik düzenleniyor. Doðanýn en bonkör olduðu bu aylarda Akdeniz bölgesinde olmak baþlýbaþýna bir keyif zaten. Ben bu gezide Palermo ve Catania’da kalmýþ, Catania’da konakladýðým günlerde çevredeki Taormina ve Siracusa kentlerini günübirlik gezmiþ, haftasonu ise evsahibimle birlikte gastronomi festivallerinde yöre mutfaðýndan örnekler tatmýþtým. Zamaným ancak bu kadarýna yetmiþti ancak adada görmeye deðer daha nice yer var. Elbette ilk adresler Palermo ve Catania. Ama Siracusa ve Taormina dýþýnda UNESCO Kültür Mirasý listesinde bulunan Ragusa, ayrýca Pantelleria adasýna ulaþmak üzere gidilebilecek Trapani ve en önemli Antik Yunan kentlerinden Gela da ziyaret edilebilir.

Tabii nerede ne kadar zaman harcayacaðýnýz ne kadar zamanýnýz olduðuyla ilgili. Ýmkan bulunabilirse en güzeli araba kiralayýp gönlünüzün çektiði yerlerde duraklayarak bütün adayý gezmek. Sicilya bir öyküler yumaðý. Binbir kültürlü, binbir geceli, binbir lezzetli bitmez tükenmez öyküler sarmalý...

SÝCÝLYA DEMEK MAFYA DEMEK

MARIO Puzo’nun mafyayý anlattýðý Baba ve Sicilyalý romanlarýný anýmsarsýnýz. Fransýz Devrimi sonrasý Fransa’dan gelebilecek bir saldýrýya karþý kurulan Fransa’ya Ölüm, Yaþasýn Ýtalya grubu sonralarý yasadýþý iþlerden büyük paralarýn kazanýldýðý eli kanlý bir örgüte dönüþtü. Korkmayýn,  Sicilya eskisi gibi deðil. Ama eminim mafya hala iþlevini sürdürüyor.

Bir kere vardýnýz mý dolaþmak pek rahat

BEN Palermo’ya Roma’dan ucuz uçuþlar yapan bir havayoluyla uçtum. Dönüþte trene binmeyi tercih ettim. Palermo’dan Catania’ya otobüsle birkaç saatte vardým. Catania’yý üs olarak kullanarak çevredeki kentlere trenle günübirlik geziler düzenleyebilirsiniz. Bu bölgede trenle ulaþým ucuz ve rahat, mesafeler kýsa.

Pazarlarý seviyorsanýz tam size göre

HEM Palermo’da, hem Catania’da çok keyifli pazarlarla karþýlaþacaksýnýz ama en güzeli Catania’nýn tarih kokan sokaklarýnda kurulan, neredeyse kent kadar eski balýk pazarý. Bu pazarýn balýklarý Sicilya’nýn güneybatýsýndaki en büyük balýkçýlýk merkezi Mazara del Vallo’dan geliyor. Hemen her gün kurulan pazarýn canlýlýðýna þahit olmak için sabah saatlerini tercih edin.

TATLILARI NEFÝS!

SÝCÝLYA’NIN iki tatlýsý var: Cannolo Siciliano ve Cassata Siciliana. Cannolo Sicilano ya da kýsa adýyla Cannoli, kýzartýlmýþ ve tüp þekli verilmiþ hamurlarýn içine doldurulmuþ kremadan oluþuyor. Diðer tatlý Cassata Siciliana’nýn malzemeleri ise meyve sularýyla ýslatýlmýþ pandispanya katlarý arasýna sürülen ricotta peyniri, narenciye meyvelerinin kabuklarýyla yapýlmýþ þekerlemeyle çikolata veya vanilyalý krema. Badem ezmesiyle kaplanan tatlý þekerlemelerle süsleniyor.