Donald Trump yönetiminin Ýran siyasetinin küresel sisteme yansýyan sarsýntýlarý her geçen gün daha fazla artýyor. Ve önümüzdeki haftalarda bu fýrtýna artmaya devam edecek.
ABD’nin Ýran’a yönelik yaptýrýmlara yeniden baþlama kararýnýn ardýndan Avrupa cephesinden yeni bir adým geldi ve “ABD’ye yem olmayacaðýz” þeklinde özetlenebilecek bir çýkýþ yapýldý.
ABD Baþkaný Donald Trump’ýn baþta NATO harcamalarý, gümrük vergileri, ticaret ve iklim deðiþikliði anlaþmalarý olmak üzere Atlantik ötesindeki ortaklarýyla yaþadýðý gerilim, Ýran konusunda da bir sinir harbinin yaþanacaðýnýn iþaretiydi. Daha doðrusu kavganýn Ýran üzerinden sürdürüleceðinin.
Nitekim, dün itibarýyle karþýlýklý kozlar masaya sürüldü ve ABD’nin Ýran giriþiminin üzerinden saatler geçmeden AB’nin cevabý verildi.
Kýsaca hatýrlatalým geliþmeleri…
ABD, Ýran’a karþý aldýðý iki aþamalý yeni ambargo kararýnýn birinci bölümünü dün uygulamaya koymuþtu.
Ambargo kapsamýnda, Ýran’ýn ABD dolarý ile ticaret yapmasýnýn önüne geçilerek, ülkenin en büyük gelir kaynaðý olan petrol ticaretine darbe vurulmakla kalmayýp Ýran’ýn, otomotiv yedek parça ticareti de sýnýrlandýrýlacak.
Söz konusu ambargolardan üçüncü ülkeler de etkilenecek.
ABD’nin Ýran'a yönelik ilk yaptýrým paketi dün devreye girerken ikinci yaptýrým paketi 4 Kasým'da devreye girecek.
Buna karþýlýk, Avrupa Birliði (AB), Fransa, Ýngiltere veAlmanya tarafýndan yapýlan ortak açýklamada ise, AB hukuku ve Birleþmiþ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararý uyarýnca Ýran ile meþru ticaret yürüten Avrupalý firmalarý koruma konusunda kararlý olunduðu bildirildi.
Açýklamada, ABD'nin çekilme kararý ve yaptýrýmlarý devreye sokmasýndan derin esef duyulduðu belirtilerek, "AB hukuku ve BM Güvenlik Konseyi kararý uyarýnca Ýran ile meþru ticaret yürüten Avrupalý firmalarý koruma konusunda kararlýyýz" ifadesine yer verildi. Yaptýrýmlardan etkilenebilecek AB menþeli þirketleri koruma amacýyla güncellenmiþ AB "Engelleme Mevzuatý"nýn vakit kaybetmeksizin devreye sokulacaðý vurgulandý.
Çin ile ABD, AB ile ABD arasýndaki ticari savaþlar, Ýran siyaseti konusundaki karþýlýklý salvolarla süren bir örtülü savaþ. Ve bu örtülü savaþ sýrasýnda Türkiye çok kritik ve kimsenin kaybetmek istemeyeceði bir aktör olarak duruyor.
Ülkemizin Ýran’a yönelik yaptýrýmlar konusundaki tutumu açýk. Türkiye kendi vizyonu ve çýkarlarýna uygun hareket edecek ve bu hareketinin hiçbir etmen ve bileþen tarafýndan sýnýrlanmasýna izin vermeyecek.
Rahip Brunson davasý bahanesiyle iki bakanýmýza yönelik yaptýrýmlar nedeniyle gölgelenen Türk-ABD iliþkilerinin geçici þantaj ve zorlamalardan baðýmsýz bir dinamiðinin olduðunun altýný çizmek gerekiyor.
Türkiye’ye bu þantajlar sökmez.
Güvenlik ve savunma mekanizmalarý, Brunson davasý gölgesinde deðil.
Karþýlýklý kanallar açýk.
Dýþiþleri Bakaný’mýz Mevlüt Çavuþoðlu ile ABD’li mevkidaþý Mike Pompeo’nun kanallarý etkili.
Ve sürdürülebilirliði olmayan bu krizin, ABD tarafýnda aklý selimin galip gelmesiyle çözülmesini beklemek akýlcý olacaktýr.
