Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Baþkaný Mesut Barzani’nin referandum ýsrarý bölgesel satranç oyununu yeni bir safhaya taþýdý. Artýk karþýmýzda baðýmsýzlýk niyetini açýkça ortaya koyan, bunu halkoylamasýna sunacak kadar ileriye gidebilen bir Erbil yönetimi var. Barzani’nin bu cesareti ABD’nin sessiz desteði, Ýsrail’in açýk teþviki, bazý Körfez ülkelerinin gizli yardýmlarýna dayanýyor.Bundan sonra yaþanacaklarý ise Türkiye, Ýran ve Irak’ýn atacaðý adýmlar belirleyecek.
Üç ülke Kuzey Irak’taki sorunla ortaklaþa mücadele edecekleri yönünde güçlü iþaretler veriyor. Habur’da Türk askerinin gerçekleþtirdiði askeri tatbikata Irak askerlerinin de katýlmasý bunun en somut kanýtý. Ýran’ýn da eþ zamanlý olarak Irak sýnýrýnda benzer bir tatbikat baþlattý. Baðdat dün askeri operasyonlarýn koordinasyonu için Tahran’a bir askeri heyet gönderdi. Öte yandan Türkiye Kuzey Irak’a askeri bir müdahale seçeneðinin masanýn üzerinde olduðunu açýkça olmasa da sýk sýk vurguluyor. Baðdat Erbil’den havaalanlarýnýn kontrolünü üç gün içinde devretmesini isteyince buna ilk uyan baþkentlerden biri de Ankara oldu. Erbil’e uçan Türk þirketler Cuma günü itibariyle uçuþlarýný durduracaklarýný açýkladý.
***
Bu adýmlar Kuzey Irak’a yönelik kapsamlý bir yaptýrým zincirinin ilk halkasý. Geçtiðimiz hafta yapýlan MGK toplantýsýndan basýna sýzan her hangi bir detay olmadý ancak Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn açýklamalarý Türkiye’nin elini korkak alýþtýrmayacaðýný gösteriyor. Ankara sýrasýyla ekonomik, diplomatik ve askeri yaptýrýmlarý hayata geçireceðini açýkladý. Barzani’nin Ankara temsilcisi belki de kriz bitene kadar Türkiye’ye sokulmayacak. Habur sýnýr kapýsýnýn kapatýlacaðý saklanmýyor. Kuzey Irak petrollerinin vanasý da Ankara’nýn elinde bulunuyor.
Ancak þunu da vurgulamak gerekiyor: Erbil’i referanduma teþvik eden aktörler Barzani’nin ayakta kalmasý için finansal bazý tedbirleri de almýþ olmalý. Birleþik Arap Emirlikleri’nden Erbil’e ne kadar para akacaðýný, bu paranýn hangi yollarla Kuzey Irak’a ulaþacaðýný, PKK’nýn ya da iþbirliði içindeki KYB’nin bu trafiðin parçasý olup olmayacaðýný, Erbil-Süleymaniye-Kandil arasýnda bir þer ortaklýðýnýn kurulup kurulmayacaðýný zaman gösterecek.
Dolayýsýyla önümüzdeki günlerde Türkiye’nin Erbil’e karþý ekonomik tedbirlerle yetinmeyeceði bir süreçle karþý karþýya kalabiliriz. Bu noktaya gelmeden önce Ankara Kuzey Irak’taki varlýðýný ve iþbirliði içinde olduðu aktörleri çeþitlendirmek durumundadýr.
Bunlarý nasýl yapacaðýna iliþkin yol haritasý dün gece Cumhurbaþkanlýðý Külliyesi’nde yapýlan güvenlik zirvesinde ele alýndý. Bu toplantýda spesifik olarak nelerin konuþulduðuna iliþkin bir veri elimizde yok. Ancak Ankara kulislerinde konuþulan birçok hamle var.
***
Buna göre Ankara’nýn öncelikle sahada etkilediði aktörlerin sayýsýný artýrmasý bekleniyor. Erbil’e verilen “Bundan sonra muhatabýmýz Baðdat” mesajý Irak sathýndaki yeni iþbirliklerinin çerçevesini çiziyor. Özellikle Kerkük’teki Türkmenler Ankara’nýn hassas noktasý. Türkmenlerin bir kýsmýnýn Ankara’nýn bilgisi dahilinde Haþdi Þabi birlikleriyle ortak hareket etmesi bir seçenektir. Ayrýca Irak’ýn bölünmesi riski de göz önünde bulundurularak Sünnilerin tekrar bir araya getirilmesi ve desteklenmesi de eþ zamanlý olarak düþünülmelidir.
Ankara Irak’ýn kuzeyinde Ýran destekli Goran hareketiyle Barzani yönetimine karþý iþbirliklerini geliþtirebilir. Ancak Kuzey Irak’taki diðer aktör Talabani’nin KYB’siyle bir iliþki kýsa ve orta vadede mümkün görünmüyor. Sebebi KYB’nin PKK ile derin iþbirliði ve Türkiye’ye perde arkasýnda kumpas kurmasýdýr. Temsilcisi geçtiðimiz ay Ankara’dan kovulan KYB’ye de þüphesiz bir bedel ödetilecektir.
