Kuzey Kore’nin Temmuz ayýnda iki kez kýtalararasý balistik füze denemesi gerçekleþtirmesi ve Alaska’yý vurabilecek füze programýný geliþtirmesi üzerine ABD’nin önerisiyle BM Genel Kurulu yeni yaptýrým kararlarýný, aralarýnda Çin ve Rusya’nýn da olduðu tüm üyeler tarafýndan oybirliði ile kabul etti.
Yaptýrýmlar, K. Kore için 1 milyar dolarlýk bir baský anlamýna geliyor. Tüm kömür, demir, demir cevheri, kurþun ve kurþun cevheri gibi yeraltý zenginliklerinin ihracatý yasaklanýyor. Bu, diðer devletlerin de ithalat yapamayacaðý anlamýna gelir. Kimin Kuzey Kore demir ve kurþununa ihtiyacý vardý acaba diye akýllara soru gelebilir. Bunun yanýtý açýk. Demir, kömür ve kurþunu Çin alýyordu ama Çin enerji ve maden ihtiyacý gayet tabi bu ülkeden yaptýðý ithalata baðýmlý deðil. Bu alýmlarýn karþýlýðýnda genelde silah satýp Kuzey Kore’yi cephaneliðe çeviriyordu.
Dolayýsýyla söz konusu mallarýn ticaretinin yasaklanmasý sadece K. Kore’yi etkileyecek; Çin ise alternatif piyasalara yönelecek.
Yaptýrýmlar içinde K. Korelilerin ülke dýþýnda çalýþma haklarýna kýsýt getiriliyor, firmalarýyla da ortaklýklar yasaklanýyor. Bu arada yurt dýþýndaki varlýklarýna da el konulacak.
Çin’in kaybý yok
K. Korelilerin yurt dýþýnda ne oranda mal varlýðý bulunuyor tam olarak bilinemiyor, ancak muhtemelen bu varlýklar Çin’de bulunuyor. Dolayýsýyla Çin, yaptýrým kararýna “evet” derken K. Kore ile ticaretinden doðacak kayýplarý malla el koyarak telafi edebilecek.
Öte yandan Çin’in yaptýrým kararýný kabul etmesinin ardýnda K. Kore üzerinden ABD’nin Çin’e baský yapmasýný engelleme beklentisi de olabilir. K. Kore’nin arkasýnda durmasý halinde Çin ile ABD iliþkilerinin çok daha fazla gerilmesi, Japonya’dan Avusturalya’ya kadar olan geniþ bir bölgede denetlenemez bir týrmanýþa yol açmasý ve her þeyden önemlisi Çin’e yaptýrým uygulanmasý olasýlýklarý bulunuyor.
Hazýr ABD yönetimi Rusya ile gerilim yaþarken Çin bu ülkeyi karþýsýna almak istememiþ denebilir. Çin’in ABD’yi karþýsýna almama eðilimi, mutlaka ittifak oluþturulacaðý anlamýna gelmiyor. Geçtiðimiz günlerde yapýlan kutlamalarda dev askeri geçitler düzenlenmesi ve füzelere varana kadar neredeyse tüm aðýr silahlarýn sergilenmesi boþuna deðil.
Çin’in kazancý var
K.Kore ise yaptýrýmlarýn sorumlusu olarak Çin’e deðil ABD’ye iþaret etmiþ vaziyette. ABD’yi iþgalci olarak tanýmlayan K. Kore yönetimi alýnan karar karþýsýnda sessiz kalmayacaklarýný ve karþýlýk vereceklerini açýkladý.
K.Kore’nin vereceði karþýlýk gayet tabi ticari yaptýrýmlarý ima etmiyor, her halükarda askeri bir tehdidi içeriyor. Bu durumda ABD’nin K. Kore’yi “köþeye sýkýþtýrýlmýþ kedi” durumuna soktuðu, adeta kendi üzerine saldýrmaya teþvik ettiði, çaresizliðini saldýrýya geçerek telafi etmeye zorladýðý söylenebilir. Hani füzeleri gönderse de görsek der gibi.
K. Kore’nin Çin’e kýzýp Rusya’ya yönelmesi ihtimalinin de göz önünde bulundurulduðuna þüphe bulunmuyor. Ancak anlaþýlan Çin yönetimi K. Kore’nin doðrudan ABD’yi tehdit etme halinin sürmesi koþulunda Rusya’nýn bu ülke yanýnda yer almaktan imtina edeceðini düþünüyor. Zira Rusya gerilimin denetimli olanýndan yana, K. Kore ise zincirlerinden boþalma aþamasýnda.
ABD’nin vurulma riskini artýran yaptýrýmlar, dolaylý olarak Çin’in iþine gelebilir. Ancak bu risk ayný zamanda Çin’in “arabulucu” olmasýna da imkan veriyor. Böylece Çin, K. Kore savaþsa da, savaþmasa da her durumda bölgedeki “oyun kurucu” pozisyonunu yitirmeyecek gibi gözüküyor. Dolayýsýyla yaptýrýma katýlmasý, her olasýlýktan avantajlý çýkma öngörüsüne dayanýyor.
