Son aylar Azerbaycan’, Kuzey’den Rusya, Güney’den Ýran tedirgin etmeye baþlamýþtýr. Her ne kadar da rahatsýzlýðýný gizlemeye çalýþsa da, Azerbaycan için bu iki devletin siyasi ablukasýnda kalmak hiç kabul edilir durum deðildir.
Rusya son bir kaç gündür etnik Lezgi grubunun önde gelen isimlerini Moskova’da boy göstermeye itiyor. Azerbaycan’a toprak iddiasý ve Rusya’yla birleþme gibi fikirleri tartýþmaya açmakla, Rusyanýn Azerbaycan hükümetine baskýsýnýn artmasýna hizmet edilmektedir.
Rusya ýsrarla Azerbaycan’da siyasi atmosferi kendi lehine dönüþtürmek arzusundadýr. Bu nedenle Rusya Azerbaycan sýnýrýna ordu birlikleri bile toplamaktadýr. Gerçi bunu psikolojik baský olarak da algýlamamýz mümkündür.
Kafkas halklarý grubunda yer alan Lezgiler, hem Azerbaycan’da ,hem de Rusya topraklarýnda yaþamaktalar.
Sýnýrda birbirine komþu olan Rusya ve Azerbaycan’da bazý Lezgi gruplar zaman zaman özgürlük ve ya Rusya’ya birleþme açýklamalarýyla gündeme gelmiþler. Özellikle bu tür fikirler Rusya Azerbaycan’dan bir þeyleri talep ettiðinde seslendirilmiþtir. Görünen odur ki Rusya Azerbaycan’dan istediðini koparmak için etnik kimlikleri yeniden gündeme oturtmak niyetindedir. Bu Azerbaycan için oldukça tehlikeli durumdur.
Rusya’nýn tarzýnýn ne olduðunu bilen Azerbaycan bu durumdan denge politikalarý ile çýkmayý hedefliyor. Aslýnda Azerbaycan’daki tüm etnik gruplar sorunsuz olarak birlik, dirlik içerisinde asýrlardýr yaþamaktadýr. Lakin söz konusu komþu olan kuzeyde Rusya, güneyde Ýran’sa o zaman durum deðiþmektedir.
Bir kaç gündür Azerbaycan’da bir sivil toplum kuruluþunun Güney Azerbaycan ,yani Ýran’daký Türklerin durumuna dair toplantýsý, Ýran devletinin ayaða kalkmasýna neden olmuþtur. Ýran’ýn Resmi kurum ve görevlilerinden gelen açýklamalar dikkat çekici oldu. Ýran parlamentosunun dýþiliþkiler komisyon baþkanýnýn Azerbaycan’ý Ýran’a baðlamak gerektiðine dair açýklamasý hem komik, hem de hiç komik olmadý.
Ýran’dan zaman zaman tehdit açýklamalarýnýn gelmesine alýþýk olan Azerbaycan için son seslenen fikirler sýradan olay gibi deðerlendirilmedi. Ýran Azerbaycan devletinden talep ediyor ki, hiç bir platformda Ýran’daki
Türklerin durumun gündeme getirmesin, Güney Azerbaycan fikri ortaya atýlmasýn. Oysa bu toplantýlarý Azerbaycan’da çeþitli STK’lar gerçekleþtiriyor ve Azerbaycan hakimiyeti bunun önüne geçmiyor, istemesine raðmen. Yasalara göre bu tür toplantý ve konferanslarýn yapýlmasý yasak deðil ve devleti baðlamaz. Ýran bunu anlasa bile tedirinliðinin derinliði yüzünden önlem almaya gayret ediyor ve yalnýþ enstrüman kullanýyor. Bu baský türü enstrüman olsa olsa Ýran’a karþý mevcut antipatiyi daha da derinleþtirmeye hizmet etmekten baþka bir þey ifade etmiyor. Ayrýca Ýran faktörü Azerbaycan’da olan dindar kesiminde duruþunu etkiliyor. Ýslami deðerlerle yaþayan insanlardan bir çoðu, Ýran’la iþbirlikçi olarak algýlanýyor veya böyle algýlanmasý Azerbaycan hakimiyetinin iþine geliyor. Baþörtüsüne karþý yöntemler uygulayan Azerbaycan iktidarý için bu uygulamalarda Ýran faktörü oldukça belirleyici. Oysa Ýslam demek, Ýran demek deðil, fikrini bir türlü bazý kesimler anlamamakta veya anlamak istemiyor.
Baþörtüsü karþýtý söylem ve eylemler dolayýsýyla Ýran’ý Azerbaycan içerisinde bazý bölgelerde etkili kýlabilmiþtir. Kimseye sýr deðil ki, Ýran’da yaþayan Türklerin durumuna Azerbaycan’ da her zaman ilgi büyük olmuþtur. Ýran, Azerbaycan bagýmsýzlýða kavuþtuðu günden bu tarafa hep bu durumdan rahatsýzlýðýný gizlemiyor. Bir tarafdan Rusya, diðer yandan Ýran. Birbirini her konuda destekleyen iki devlet, parçalanmadan korkan, bunun için hep dýþarýda düþman arayan iki devlet. Ama hiç hafife alýnmayacak kadar güçlü iki Devlet. Birbirinin menfaatlerini savunmazsa ,ciddi problemleri olacaðýný bildiklerinden olmalý ki, etrafa bu kadar saldýrgan ruhlu profil çiziyorlar. Þimdilik bir çok hedefleri içerisinde,mevcut durumda Azerbaycan’ý mercek altýna aldýklarý görülüyor.
Kuzey rüzgarý sert ve kesici oluyor. Güney rüzgarý ise kum tanelerini beraberinde getiriyor. Ýkisi bir arada olunca, Bakü’de hiç hoþ olmayan ahval oluþturuyor.
Seçim yýlý Azerbaycan’da bayaðý gergin olacak gibi gözüküyor. Geliþen olaylarý, adaylarý sizlerle paylaþacagým. Bu arada batý dünyasý da Azerbaycan’ý bayaðý eleþtiriyor. Dünya basýný Ýlham Aliyev ve ailesine ait olduðunu iddia edilen ciddi paralardan, malvarlýðýndan bahsediyor. Dikkati çeken odur ki, herkes birbirine zýt noktalarda bulunan güçler, seçime giden Azerbaycan hakimiyetini nedenler farklý olsa bile eleþtiriyor. Acaba NEDEN? Bunlardan bahsedeceðim. Ama þimdi deðil daha sonra. Herkes elindeki taþlarý iyice ortaya döktüðünde manzara tam aydýnlýk olacaktýr.
Þimdilik Rusya ve Ýran’a aman dikkat diyorum.
