Kime sorarsanýz sorun, Madencilik dünyanýn en aðýr ve tehlikeli iþlerinden birisidir. Zordur madenci olmak, ölümün kol gezdiði dehlizlerde çalýþmak. Ekmeðini usanmadan, alýn teri ile kömür karasýndan çýkarýr usanmadan madenci. Alýn terinin en kutsalý ile kazanýr rýzkýný madenci. Ne bir gün inmem demiþtir uðursuz madene, ne de akþama döneceðine emin girmiþtir madene.
Maalesef en fazla iþ kazasý yaþanan sektörlerden birisi de madenlerdir. Her maden kazasýnda yüreðimiz yanýyor. Ateþ düþtüðü yeri yakýyor. Þehit madencilerimizin hak sahiplerine iþ kazasýndan dolayý sürekli iþ göremezlik geliri (kamuoyundaki adýyla iþ kazasý maaþý) baðlanýrken, kamuoyunda dul-yetim aylýðý olarak adlandýrýlan ölüm aylýðý için borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmasý þartlarýn saðlanmamasý durumunda vefat eden madencilerin hak sahiplerine ölüm aylýðý baðlanmamaktaydý.
Ýþte Cumhurbaþkanýmýz Sayýn Recep Tayyip Erdoðan'ýn bu sorunun çözülmesi talimatýyla yapýlan çalýþmalar neticesinde TBMM'de kabul edilip geçtiðimiz gün 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayýlý Resmi Gazete'de 7421 sayýlý Vergi Usul Kanunu Ýle Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanunla sonuçlanmýþtýr.
7421 Sayýlý Kanunun 18. Maddesiyle 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanununa Ek Madde 23. eklenmiþtir. Ek Madde 23'e göre;
- Kömür ve linyit madenlerinin yer altý iþlerinde meydana gelen iþ kazasý sonucunda ölen sigortalýnýn; genel saðlýk sigortasý primi dâhil kendi sigortalýlýðý nedeniyle prim ve prime iliþkin her türlü borçlarý terkin edilir ve ölüm tarihinde sigortalýya iliþkin þartlar aranmaksýzýn hak sahiplerine aylýk baðlanýr. Bu þekilde baðlanan aylýklara iliþkin primlerin eksik olan kýsmý Hazine ve Maliye Bakanlýðýnca Kuruma ödenecektir. Ayrýca bu fýkra kapsamýnda ölen sigortalýnýn anne ve babasýna gelir ve aylýk baðlanmasýnda, 34'üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (d) bendinde belirtilen her türlü kazanç ve irattan elde etmiþ olduðu gelirinin asgari ücretin net tutarýndan daha az olmasý ve diðer çocuklarýndan hak kazanýlan gelir ve aylýklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylýk baðlanmamýþ olmasý þartlarý aranmaksýzýn gelir ve aylýk baðlanýr.
- Gelir ve aylýklarýn hesaplanmasý ile hak sahiplerine paylaþtýrýlmasýnda sigortalýnýn ölüm tarihinde yürürlükte olan Kanun hükümleri esas alýnacaktýr.
- Bu maddenin yürürlük tarihinden önce kömür ve linyit madenlerinin yer altý iþlerinde meydana gelen iþ kazasý sonucu vefat eden sigortalýlarýn hak sahiplerinin bu madde kapsamýnda yazýlý istekte bulunmasý halinde gelir ve aylýklarý, bu maddenin yürürlüðe girdiði tarihi takip eden ay baþýndan baþlatýlýr ve baðlanan gelir ve aylýklar için geriye dönük herhangi bir ödeme yapýlmaz.
"Kömür ve linyit madenlerinin yer altý iþlerinde meydana gelen iþ kazasý sonucunda ölen sigortalýnýn eþ ve çocuklarýndan birisi, eþi ve çocuðu yoksa kardeþlerinden birisi olmak üzere toplam bir kiþi, ilgili mevzuatta aranan þartlara tabi olmaksýzýn kamu kurum ve kuruluþlarýnýn sürekli iþçi kadrolarýnda istihdam edilir. Ýstihdam edilecek kiþilerin Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca atama teklifi yapýlýr ve iþçi kadrosu bulunmamasý halinde atama teklifi yapýlmasý ile birlikte ilgili kurum ve kuruluþta sürekli iþçi kadrosu ihdas edilmiþ ve bu kadrolarýn boþalmasý halinde iptal edilmiþ sayýlýr. Bu fýkraya göre istihdam hakkýndan yararlanacak kiþilerin tespiti, bu kiþilerde aranacak þartlar ve istihdama iliþkin diðer hususlar ile bu maddenin uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslar Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý ve Hazine ve Maliye Bakanlýðýnca müþtereken tespit edilecektir.
Ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine ölüm aylýðýna hak kazanmak için En az 1800 gün malûllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ veya 4/ (a) bendi kapsamýnda (SSK) sigortalý sayýlanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmasý gerekmekteydi.
7421 Sayýlý Kanunla yapýlan deðiþiklikle birlikte 5510 sayýlý Kanunun 32. maddesi uyarýnca; ölüm sigortasýndan saðlanan haklar ve yararlanmak için gerekli her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmasý þartý kömür ve linyit madenlerinin yer altý iþlerinde meydana gelen iþ kazasý sonucunda ölen sigortalýlar için uygulanmayacaktýr. Kömür ve linyit madenlerinin yer altý iþlerinde meydana gelen iþ kazasý sonucunda vefat eden sigortalýlarýn hak sahiplerine bir gün bile sigortalý olsalar hem iþ kazasýndan dolayý sürekli iþ göremezlik geliri (kamuoyundaki adýyla iþ kazasý maaþý) ve hem de kamuoyunda dul-yetim aylýðý olarak adlandýrýlan ölüm aylýðý için baðlanacaktýr. 26.11.2022 tarihinden itibaren yazýlý istekte bulunarak baþvuru yaparak gelir ve aylýk talebinde bulunabilir. Ancak geriye yönelik herhangi bir ödeme alamazlar.
