Þili’nin Mapuçe bölgesinde, bozulmamýþ bir doðal dokunun ortasýndaki Lebu Uluslararasý Film Festivali’ne konuk olduk. Yerel kültürü ve siyasi tarihiyle dikkat çeken Pasifik kýyýsýndaki Arauco’dan izlenimler...
Festivalde, Mahsun Kýrmýzýgül’ün New York’ta Beþ Minare filmi ve Yeþim Ustaoðlu’nun Pandora’nýn Kutusu filmi de gösterildi.
Orman, orman, orman... Ýðne yapraklýlarýn koyu yeþilinin arasýndan yeni filizlenmiþ okaliptüslerin mavimsi yapraklarýndan oluþan öbekler... Otoyol kenarlarýnda söðütler, patikalarda küpe çiçekleri... Polis merkezleri dýþýndaki binalar ahþaptan! Rengarenk evler ve dükkanlar... Yüzülmesi mümkün olmayan ama sörfçülerin gözdesi kýyýlar... Okyanusun oyarak tuhaf þekiller verdiði kayalýklar...
Yolum ikinci kez Þili’ye düþtü... Ýlk gidiþimde Santiago, Vina del Mar, Valparaiso kentlerini, Pablo Neruda’nýn ev müzesinin bulunduðu Isla Negra’yý ziyaret etmiþtim. Bu kez ülkenin yedinci bölgesine, Arauco eyaletine; Þili’nin yerli halklarýndan Mapuçelerin yoðun olarak yaþadýðý topraklara gittim. Adýný bölgeyi dolaþan Bio Bio nehrinden alan FICIL Bio Bio’da, uzun adýyla Lebu Uluslararasý Film Festivali’nde iki Þilili film eleþtirmeni meslektaþýmla birlikte Uluslararasý Kýsa Film Yarýþmasý’nda Uzman Jürisi üyeliði yaptým. Türkiye’nin konuk ülke olduðu, 15-22 Þubat günleri arasýnda düzenlenen bu festivalde ilgimi filmlerden çok yerel kültürün, doðanýn ve siyasi tarihin çektiðini itiraf etmeliyim. Mapuçe dilinin týpký Türkçe misali ayrýntýlý akrabalýk sýfatlarýna sahip olmasý, bu sýfatlarýn erkek ve kadýn tarafýna göre çeþitlenerek Türkçenin de iki katýna çýkmasý çok ilginç.
EN KAPSAMLI MÜZE
Tüfeði icat edip mertliði bozmuþ Avrupalýlarýn ‘keþif’ ve ‘fetih’ ettiði anayurtlarýnda etnik azýnlýk konumuna düþmüþ, siyasi ve ekonomik baský altýnda yaþayan, kültürleri ‘turistik’ hale getirilmiþ Mapuçeleri, iktidarda deðilseler bile çoðunlukta olduklarý yerde görebildim. Mapuçeler orman içinde huzurla yaþayýp giden, doðayý tahrip etmeden hayatýný sürdüren, taþtan tapýnaklar, mezarlar, piramitler dikmeyen bir halk. Bütün zanaatlarý gündelik ihtiyaçlara yönelik ahþap oyma, seramik, dokuma, deri iþleme alanýnda... Kendilerine özgü gümüþten takýlar yapýyorlar. Cagnete’de Þili’deki en kapsamlý Mapuçe Müzesi yer alýyor. Tarihi eserleri sergilemenin yaný sýra videolar, animasyonlar, enstalasyonlar, örnek bir kulübe ve fidanlýk aracýlýðýyla Mapuçe hayat tarzýný da yansýtýyor. Ýspanyollarýn ve kýtanýn yerlisi haline gelen torunlarýnýn ‘uygarlýk’ anlayýþlarý ve ‘geliþme’ hýrslarýyla her daim ters düþmelerine þaþýrmýyorsunuz böylece... Toprak ve doða koruma taleplerini ýsrarla yinelemeleri, tüketim toplumunun bitmek bilmeyen ihtiyaçlarýyla örtüþmüyor. Mapuçe liderleri hüküm giyiyor, dört yýl önce olduðu gibi açlýk grevine varan eylemler yapmak zorunda kalýyorlar. Bu tür haberler dünya çapýnda yeterince yanký bulamýyor.
Festivale katýldýðýmýzda hayran olduðumuz doðanýn çokuluslu þirketlere verildiðine; kereste üretimi istedikleri þekilde olsun diye endemik türleri riske atarak genetik olarak deðiþtirilmiþ fidan ekimi yapýldýðýna; Mapuçelerin kutsal aðaçlarý Araucara’larýn fütursuzca kesildiðine; büyük þirketler ihracat yapsýn diye iç tüketime yönelik avlanan balýkçýlarýn kotasýnýn çok büyük oranlarda indirildiðine tanýk olduk. Festival, balýkçýlarýn protestolarý ve polisin gaz bombalý müdahalesi durulduktan hemen sonra baþladý. Ortasýndan Bio Bio nehri geçen güzel Lebu kentinin giriþindeki aðaçlar yanmýþtý...
FICIL Bio Bio’da bu yýl konuk ülke Türkiye idi, festival afiþinin merkezinde Türk bayraðý vardý! Þili’nin Türkiye Büyükelçisi Naciye Gökçen Kaya, görevine baþlar baþlamaz ülkeye kültürel açýdan damgasýný vurmayý baþardý! Mahmut ile Meryem filminin açýlýþýnda gösterildiði FICIL Bio Bio’ya Duka Films de destek verdi. Bu þirketten yapýmcý Ýnci Gülen Uluslararasý Kýsa Film Yarýþmasý’nda, yapýmcý Sevda Kaygýsýz da Uluslararasý Kýsa Belgesel Yarýþmasý’nda jüri üyeliði yaptý. Filmde rol alan aktris Tomris Ýnceer de bu vesileyle festivale konuk oldu. Onun da oynadýðý Binbir Gece dizisinin bir Þili kanalýnda gösterimine baþlanacak olmasý da Ýnceer’i söyleþiden söyleþiye koþturdu.
FICIL Bio Bio kapsamýnda Yeþim Ustaoðlu’nun Pandora’nýn Kutusu, Mahsun Kýrmýzýgül’ün New York’ta Beþ Minare filmleri de gösterildi. Film seçimleri, festival çok kýsýtlý bir bütçeye sahip olduðu için Ýspanyolca altyazýsý bulunma ölçütüne göre yapýlmýþtý... Benim ve Türkiye’nin bu festivalle iliþkisi 2012 sonbaharýnda baþkent Santiago’da, Þili Baþkanlýk Sarayý La Moneda’nýn hemen bitiþiðinde bulunan kültür merkezinde yer alan Ulusal Sinematek’te (Cineteca Nacional) TESÝYAP iþbirliðiyle düzenlenen Türkiye sinemasý toplu gösterisiyle baþladý. Açýlýþý Altýn Ayý ödüllü Bal ile yapýlan ve sinemamýzýn yakýn geçmiþteki en büyük ödüllü filmlerinin seçildiði o toplu gösterim sýrasýnda Þilili ve Türkiyeli sinemacýlar arasýnda bir buluþma toplantýsý düzenlenmiþti. FICIL Bio Bio Direktörü Claudia Pino da bir Türkiye programý yapma isteðini bildirmiþti. Sonuçta ortaya iki kültürün buluþmasý açýsýndan keyifli bir etkinlik çýktý.
Milli parkta film gösterimi
FICIL Bio Bio yapý olarak Türkiye’deki Gezici Festival’e çok benziyor. Cagnete’deki kültür merkezinde baþladý. Geceleri milli parktaki göl üzerinde kurulan perdede film gösterimleri yapýldý. Lebu’daki kültür merkezlerinde devam etti. Ayný esnada Talcahuano’da gösterimler yapýldý. Lebu’dayken Arauco’da þehir parkýndaki açýkhava gösterimine de gidildi. Þili dýþýnda da festivalin partner kurumlarý var. Barselona ve Havana’da paralel programlar düzenlendi.
