Ýngiltere’nin Manchester kentindeki bombalý intihar saldýrýsý pazartesi gecesi yaþandý. Hedef, 20 bin kiþinin olduðu bir konserdi. Ancak Ýngiltere’den bu saldýrýya iliþkin haber ve bilgi akýþý þaþýlacak ölçüde yavaþ, sýnýrlý ve yetersizdi.
Durum, doðrudan Ýngiliz yetkililerin tavrýndan ve devlet politikasýndan kaynaklanýyor. Ýngiltere, terör saldýrýsý haberlerinin teröre destek verdiðine, yapýlacak soruþturmayý etkilediðine, teröristlerin sonraki planlarýna yardým ettiðine, suç ortaklarýnýn ortadan kaybolmasýný saðladýðýna inanýyor. Bu yüzden bilgi akýþý kýsýtlý tutuluyor ve ilginç biçimde, medya, bu konuda devlete yardýmcý oluyor. Medya verilenin dýþýnda bir þey yazmýyor. Ýngiltere’de terör olayýnda ‘haber atlatmak’ yok.
Bu ‘sansür’ deðil. Çünkü Batý’da her türlü özgürlük, zaten kanun sýnýrlarý içinde mümkündür.
Ve terörle mücadele, yalnýzca emniyet önlemlerinden ve silahtan ibaret deðildir. Toplumsal bilinç, sorumluluk, moral, dayanýþma ve medya, bu mücadelenin ana güçleridir.
Ýngiltere’de terör saldýrýsýyla medya yayýnlarýnda dikkatli olundu ama örneðin Müslümanlara yönelik sözlü ve fiziki saldýrýlar arttý. Terör önce vuruyor, sonra zihinleri zehirleyip zincirleme etki yaratýyor. Bu açýdan, zehirleme ve algý þekillenmesinde, medyanýn rolünü düþünmek gerekiyor.
Koca kentten ‘haber’ alýnamadý
Manchester 537 bin nüfusla Ýngiltere adasýnýn altýncý büyük kenti. Uluslararasý tanýnýrlýðý olan, önemli bir kent. Ýç ve dýþ medyanýn yeterince temsilcisi ve baðlantýsý kentte mevcut. Ama 20 bin kiþinin olduðu bir alanda yaþanan saldýrýnýn haberini milim milim taksitle duyurdular.
Yerel saatle 22:30’da - (Türkiye saatiyle 00:30) yaþanan saldýrýnýn haber olarak duyulmasý tam 60-70 dakika sürdü.
Saldýrýya dair takma isim - rumuz kullanan ve üç bin takipçisi olan bir tweet hesabýndan ilk geçen bilgi 10:34 te. O da -Bir Balon patladý ve herkes bir bomba ya da silah sesi olduðunu sandý- diyor.
Konser salonunda evet balonlar var, ve görevlilerin panik yaþanmamasý için salonda bu lafý yaydýklarý biliniyor. Ama salonun temelden sarsýldýðýný hissetmemek de mümkün deðil ve bunun balon olmadýðýný anlayacak kiþi sayýsý hayli fazla.
22:35 teki bir tweet de yine “Salonda ne oluyor? Büyük bir patlama sesi duyuldu ve herkes koþuyor, baðýrýyor, aðlayanlar var” diyor, ama bin takipçisi olan bu hanýmýn mesajýný o an bulmak, görmek mümkün deðil.
Patlamadan 24 dakika sonra Manchester Polisi, twitter hesabýndan “Manchester Spor Salonu’nda olay ihbarý üzerine harekete geçtik. Bölgeden uzak durun, Ayrýntýlar daha sonra” diyor. Bu hesabý izleyen varsa, bir bilgi var ama olay ne olayý? Kavga mý çýkmýþ? Belirsiz. Ve hala ulusal düzeyde bilgi yok. Uluslararasý düzeyde hiç yok.
Olaydan 3 gün sonra polis, patlamadan 3 dakika içinde 240’tan fazla ihbar telefonu geldiðini, yaralýlar ve ölüler olduðunun bildirildiðini duyurdu ama 3 gün sonra! O zaman bunlar açýklanmadý.
Olaydan 60-70 dakika sonra Ýngiltere ulusal medyasý ‘Manchester’da ölü ya da yaralýlar var’ haberleri geçti. Salon ve konser adres olarak verildi ama terör saldýrýsý olduðuna dair en ufak iþaret yoktu. Akla izdiham, sahne çökmesi gibi sorunlar geliyordu.
‘Ölü ve yaralýlar’ lafýný duyunca ve Ýngiltere’nin disiplinli ketumluðunu bildiðimizden, 24 TV’de yayýna baðlandýk.
TSÝ 02:30 civarýnda ve patlamadan 2 saat geçtikten sonra Ýngiltere’de konserde bomba patladýðýný, Amerikan kaynaklarýndan görüp saðlamasýný yapýp yayýna verdik. Konseri veren þarkýcýnýn Amerikalý olmasý nedeniyle ABD olaya müdahildi. Daha Ýngiltere medyasý bu unsurlara girmemiþti.
Sonra yine aralýksýz 24 TV yayýnýnda iken, ABD’den gelen bilgi parçalarýyla saldýrýnýn intihar bombasý olduðunu, konser salonunun giriþinin, hem de konser bitiminde hedef alýndýðýný, ölü sayýsýnýn 20’yi geçtiðini ve DEAÞ iþaretlerini birleþtirip, resmi tamamladýk.
Ýngiltere’nin bu ayrýntýlara girmeden ‘Terör kuþkusuyla bakýlan olayda 19 ölü ve 50 kadar yaralý var’ diye ve çok steril biçimde açýklamasý, TSÝ 03:10’da geldi. Patlamadan 2 saat 40 dakika sonra.
Ve bu sürede Ýngiltere’de kimse bomba-intihar saldýrýsý-DEAÞ demedi, diyemedi.
‘Telaþ ve heyecan yaratmayacaðýz’
Terörün vurduðu alandan çok daha geniþ coðrafyalarý, zihinleri, topluluklarý etkilemesi, medya sayesinde. ‘Medya olmasa, terör olmaz’ sözü, yanlýþ deðil. Ve ‘sosyal medya’ boyutuna girmiyoruz bile…
Okurun bilgi alma hakký karþýsýnda medyanýn bilgi verme sorumluluðu ve yine medyanýn istemeyerek de olsa terörün etkisini çarparak artýrma etkisi, maalesef el ele gidiyor. Bir de ‘Terör propagandasý’ suçu var, o ayrý.
Manchester saldýrýsýnda Ýsviçre Kamu Radyo TV kurumu, olayý yalnýzca haber bültenlerinde verdi ve yayýn akýþýný deðiþtirmedi. Baþ editör diyor ki: “Terörün istediði telaþ ve heyecan yaratmak. Biz bilgileri normal bültende vereceðiz, heyecanlý özel yayýna girmeyeceðiz. Terör üzerine parlak ýþýklar tutmayacaðýz. Ama haber verme yükümlülüðümüzü de yerine getireceðiz.”
Üzerinde düþünülmesi gereken bir tutum.
