Geçtiðimiz hafta bir cinayete kurban giden oyuncu ve sunucu Vatan Þaþmaz vakasý medya etiði ve habercilik ilkeleri açýsýndan derslerle dolu. Kamuoyunca da bilinen Þaþmaz, Beþiktaþ’ta lüks bir otelin odasýnda bir kadýn tarafýndan kurþunlanarak öldürüldü. Þaþmaz’ýn neden öldürüldüðü hala tam olarak bilinmiyor. Bu yazýyý yazmaya baþladýðýmda polis ikilinin cep telefonu þifrelerini çözmeye çalýþýyordu.
Peki Türkiye’de yayýn yapan çok sayýda haber kanalý bu cinayeti nasýl verdi? Haber kanallarýn önemli bir kýsmýnýn habercilik þehvetiyle iki konuda hata yaptýðýný söyleyebiliriz.
Þüphesiz bu olay, 24 saat haber veren televizyon kanallarý için bir son dakikadýr. Ancak bazý haber kanallarý bu son dakikayý kamuoyuna duyururken önemli hassasiyetleri gözardý etti. Biraz daha ayrýntýya odaklanalým. Verilen ilk son dakikalar habercilik açýsýndan pek sorun teþkil etmeyecek gibi görünüyordu. “Oyuncu ve sunucu Vatan Þaþmaz Beþiktaþ’ta bir otel odasýnda öldürüldü”. Haber ajanslarýndan gelen bu son dakika televizyonlarýn haber merkezlerini de dalgalandýrdý. Herkes “kim, neden ve nasýl öldürdü?” sorularýna yanýt bulmak için büyük bir çaba içine girdi.
Bazý haber kanallarý “sevgilisi tarafýndan öldürüldü” son dakikalarýný vermeye baþladý, ekranda bilginin kaynaðý olmadan. Biraz sonra bu son dakika hemen hemen tüm ekranlarda yerini aldý. Haberde, veriliþ þekline bakýldýðýnda, tüm taþlar yerine oturuyordu.
Öldürülen kim?
Ünlü ve yakýþýklý bir adam.
Öldüren kim?
Eski bir manken.
Nerede öldürülmüþ?
Lüks bir otel odasýnda.
Oysaki haberin temel beþ sorusundan birinin yani “kim” sorusunun yanýtý bu haberde yanlýþtý. Vatan Þaþmaz’ýn katili ‘saplantýlý aþýk’ ya da takýntýlý bir kiþiliðe sahip bir kadýndý, ‘sevgili’ deðil. Üstelik Þaþmaz’ýn 4 aylýk hamile bir eþi vardý. Bu bilgi ekranlara verilirken Þaþmaz’ýn eþi, doðacak olan çocuðu, onu sevenler ve ailesi ne yazýk ki düþünülmedi. Meslektaþlarýmýz en can alýcý iddiayý son dakika þehvetiyle kamuoyuna duyururken haberciliðin her olaya ve duruma þüphe ile yaklaþýp soðukkanlý bir þekilde bilgi alýp kamuoyuna aktarmak olduðunu unuttu.
Bu haberle ilgili ikinci yanlýþ ise Vatan Þaþmaz ve Filiz Aker’in cinayet sonrasý olay yeri inceleme görüntülerinin medya tarafýndan kullanýlmasý oldu. Haber kanallarý bu görüntüleri ‘bulurlayarak’ vermiþ olsalar bile bu medya etiði açýsýndan problemli bir durum. Daha olay bu kadar sýcakken, cinayetle ilgili ‘neden?’ sorusu havada asýlý duruyorken ‘olay yeri’ ne iliþkin bu görüntülerin ekrana aktarýlmasýnýn gazetecilik adýna bir baþarý olarak kabul edilmesi çok zor. Kamuoyu yararý kliþesine sýðýnmak ise absürd. Ayrýca olay yerine iliþkin görüntülerin polis tarafýndan sýzdýrýlmasý ise baþlý baþýna sýkýntýlý bir durum. Neyse ki Ýstanbul emniyeti soruþturma baþlatarak görüntüleri sýzdýrdýðý düþünülen bir polis memurunu açýða aldý. Ayrýca medya kendi etik kurallarýna uymayýnca mahkeme devreye girdi. Vatan Þaþmaz cinayeti ile ilgili yayýn yasaðý kararý aldý. Mahkeme bu kararý aldý ancak olan olmuþtu. O görüntüler önce ‘Whatsapp’ gruplarýnda paylaþýldý. Sonrasýnda ise sosyal medya hesaplarýna yayýldý… Hala çok etkili olan ‘konvasiyonel’ medya yani televizyon ve gazeteler, bu ‘þiddetin fetiþizmi’ne yenik düþmemeliydi.
Unutmayalým ki medyanýn temel görevi bir olay ve durumla ilgili kamuoyunu saðlýklý bir þekilde bilgilendirmektir. Doðruluðu teyit edilemeyen bir olayla ilgili gazetecilik þüphesiyle yaklaþmadan, sorgulamadan kamuoyunu ‘bilgi bombardmaný’na tutmak son derece yanlýþ bir tutum.
Umarým bu haberde yapýlan yanlýþlýklar haber merkezlerinin yazý iþlerinde yeterince tartýþýlýr ve bir daha böyle durumlarýn yaþanmamasý için meslektaþlarým kendilerini ciddi bir öz eleþtiriye tabi tutar. Aksi taktirde bu tip ‘kaza’larý yaþamak kaçýnýlmaz olur.
NOT: Bundan sonra her Pazartesi günü star.com.tr'deki bu köþede ekranlara mercek tutacaðým. Daha iyiyi aramak ve bulmak için televizyon haberciliðini, haberlerin sunuluþ biçimini, içerikleri, tercih edilen dili masaya yatýracaðým. Bir nevi televizyon ombudsmanlýðý yapacaðým. Siz deðerli okurlarýmýzýn her türlü katký ve desteðine açýk olduðumu belirtmek isterim. Nasýl derler? Allah utandýrmasýn.
