Ramazan'ýn son günlerindeyiz.. Ramazan terbiyesiyle mümin kullarda hedeflenen noktalara gelmemiz açýsýndan, bir takým güzel hasletleri günlük hayatýmýzýn tabiî bir normali noktasýna getirmiþ isek, ne mutlu..
Geçen hafta 12 Nisan tarihli yazýmda, Ramazan ve Oruç'un günlük hayatýmýzdaki yansýmalarýna deðinirken, Eyyub Sultan'daki restoranlarda 'iftâriye' adý verilen, adam baþýna 435 lira olarak ilân olunan tabelâlardan rahatsýzlýðýmý dile getirmiþtim. Bir dostum, Kadýköy'de adam baþýna 800 lira olan 'iftâriye'lerden de haber verdi..
Bu rakamlar nedir Allah aþkýna? Bazýlarý sanki Allah'ýn bizim orucumuza ihtiyacý varmýþ gibi, 'Çok yiyelim ki daha güçlü olalým ve daha çok ibadet edelim..' gibi tuhaf yorumlara bile sýðýnýyorlar.
Bir oruçlu Müslümanýn huzursuz olmadan, ruhî sýkýntý çekmeden, o kadar para vererek neler yediðini, yiyebileceðini merak ediyorum. Bir insanýn bütün itibarý midesine girenle sýnýrlýysa, deðeri de o kadar olur diye boþa dememiþlerdir. Ki, bu cümleyi hafifleterek kapalý þekilde ifade ediyorum.
Bu yüzden Diyanet Ýþl. Baþkanlýðý'nýn fitre mikdarýný açýklarken, asgarî /en düþük fitre'nin bir ihtiyaç sahibinin bir günlük yemek ihtiyacý için '70 lira' rakamý belirlemesinin üzerinde bir daha düþünülmesini tavsiye etmiþtim, Ali Erbaþ Hoca'ya.. O yazý üzerine, bir hayli mesajlar aldým..
Evet, o mikdar en az miktardýr ve fitre vermek isteyen için bir üst sýnýr yoktur; ama o en az'ýn, asgarî mikdarýn sanki herkes için geçerli bir 'fitre' mikdarý gibi anlaþýldýðýný bir daha belirteyim. Çünkü herkesin aklýnda kalan rakam o.. sanýrým. Yapýlacak açýklamalarýn günün þartlarý göz önünde bulundurularak, 'ortalama' bir mikdar þeklinde daha mâkûl ve mantýkî þekilde ilân edilmesi daha saðlýklý olacaktýr. Böylece de bu 'en az mikdar'ýn genel bir ölçü olarak anlaþýlmasýna yol açýlmaz herhalde..
Bu noktalara deðindikten sonra, Müslüman camia içindeki bazý karamsarlýklara da temas edilmelidir herhalde.. Bu satýrlarýn sahibi, devamlý halkýn içinde ve bulunduðu her muhiti de müþahedeye/ gözlemlemeye ve anlamaya çalýþan birisi olarak, insanlarýmýzýn bir kýsmýnýn sözlerinde özellikle yeni nesillere bakarak dile getirdikleri yakýnma ve sýzlanmalarda pek fazla bir haklýlýk görmüyorum.
Evet, yeni nesiller bizim nesillerin ve hattâ 20- 30 yýl öncekilerin yaþadýðý hayat tecrübelerinden ve acýlarýndan, ýzdýrablarýndan habersiz.. 30-40 sene öncesinin içtimaî ve siyasî hayatýna dair anlatýlanlarý, yaþanmýþlýklarý bir masal gibi dinliyorlar ve 'Bugünkü dünyada artýk bunlar olmaz..' sanýyorlar. Hâlbuki her askerî diktatörlük dönemlerinde, þimdi o 'masal' sanýlan dönemler yaþaaandý- durdu..
100 sene öncelerde, þiirimizdeki sembolik cereyanýn en ünlü ismi olan Ahmed Hâþim, 'Hangi bir kýt'a-i muhayyelde../ hayalî kýtada (...) Bilmem..) Yalnýz/ Bildiðim sen ve ben ve o maî deniz..' diye bir diyardan söz eder, 'O Belde' isimli þiirinde,
'(...)
Melâli anlamayan bir nesle âþinâ deðiliz.
Sana yalnýz bir ince kadýn,
Bana yalnýzca eski bir budala..
Diyen bugünkü beþer,
Bir sefil iþtihâ, bir kirli nazar..
Bulamaz sende- bende bir mânâ..'
derken de o karamsarlýðý yansýtýyordu.
Evet, 'melâli, hüznü yaþamayan ve anlamayan nesillerle bir gönül baðý kurmak âþinâlýk tesis etmek' zordur. Ve bu karamsarlýk hâlâ var Müslüman camianýn çeþitli kesimlerinde..
Hâlbuki bu satýrlarýn sahibi, sadece bu ülkede deðil, görebildiði bütün Müslüman coðrafyalarýnda edindiði intiba ile bütün samimiyetiyle ve inanarak belirteyim ki, Müslüman toplumlarýn yeni nesilleri arasýnda Ýslâm inancýnýn en azýndan son 100 yýldýr yaþadýðýmýz acý tecrübelerden sonra, büyük çapta inanca yöneliyorlar ve Ýslâm'ý arýyorlar, hattâ 'Ýslâm'ýn bizlere ideal olarak çizdiði dünya nerede?' diye sorgularken bile, genelde bir redd söz konusu deðil; iyi Müslüman olamayýþa karþý tepkiler var.
Yahyâ Kemâl'in 'Ezânsýz Semtler' isimli ve 1918'leri anlattýðý ve 1922'de yayýnlanan makalesinde bu açýdan alýnacak ibretli sahneler vardýr.
Özetlersek, þöyle der:
'(...) Dört sene evvel Büyükada'da oturuyordum, bayramda bayram namazýna gitmeye niyetlendim, fakat frenk hayatýnýn gecesinde sabah namazýna kalkýlýr mý?
Sabah erkenden uyanamamak korkusu ile o gece hiç uyumadým.
Vakit gelince abdest aldým, Büyükada'nýn mahalle içindeki sâkit (sessiz) yollarýndan kendi baþýma câmiye doðru gittim. Vaiz kürsüde vaaz ediyordu. Ben kapýdan girince bütün cemaatin gözleri bana çevrildi. Beni, daha doðrusu bizim nesilden birini, câmide gördüklerine þaþýyorlardý. Orada o saatte toplanan Ümmet-i Muhammed, içlerine bir yabancýnýn geldiðini zannediyordu.
Ben, içim hüzünle dolu, yavaþ yavaþ gittim. Vaazý diz çöküp dinleyen iki hamalýn arasýna oturdum. Kardeþlerim, Müslümanlar, bütün cemaatin arasýnda yalnýz benim vücûdumu (varlýðýmý) hissediyorlardý. Ben de onlarýn nazarlarýný hissediyordum. Vaazdan sonra namazda ve hutbede onlarýn içine karýþýp, Muhammed sesi kulaðýma geldiði zaman gözlerim yaþla doldu. Onlarla kendimi yek-dil, yek-vücud olarak gördüm.
O sabah, o Müslümanlýða az âþinâ Büyükada'nýn o küçücük camii içinde, o þafakta ayný milletin ruhlu bir cemaati idik.
Namazdan çýkarken kapýda âyândan Reþid Âkif Paþa durdu. Bayramlaþmayý unutarak elimi tuttu: "Bu bayram namazýnda iki defa mes'udum. Hamdolsun sizlerden birini kendi baþýna câmiye gelmiþ gördüm! Berhudâr ol oðlum, gözlerimi kapamadan evvel bunu görmek beni mütesellî etti!" dedi.
(...) Yanýndaki eski adamlar da onun gibi tebrik ettiler. Bu basit hâdiseden pek samimi olarak haz duydular. O sabah gönlüm her sabahtan fazla açýktý.
Biz ki, minareler ve aðaçlar arasýnda Ezân seslerini iþiterek büyüdük. O mübârek muhitten çok sonra, ayrýldýk. (Ama) Biz böyle bir sabah namazýnda 'anne millete yine dönebiliriz. Fakat minaresiz ve ezânsýz semtlerde doðan, frenk terbiyesiyle yetiþen (...) çocuklar dönecekleri yeri hatýrlamayacaklar!'
Evet, 100 yýl önceler böyleydi de sonrasý iyi miydi?
40-50 yýl öncelerde, Anadolu þehirlerinde bile câmilerde Cuma namazlarýnda cemaatin yaþ ortalamasý 55- 60 civarýndaydý. Þimdi ise hele de Cuma namazlarýnda geçmiþe göre daha büyük cemaatler görülüyor ve yaþ ortalamasý da 40'ýn altýnda.. Ve hattâ 18 -20 yaþýnda büyük bir genç kitle de göze çarpýyor Cuma namazlarýnda..
Anadolu'da gittiðim her þehirde özellikle câmi cemaatinin yaþ ortalamasýna bilhassa dikkat ediyorum. Ve bu geliþmeyi, istikbâlimiz/ geleceðimiz için daha ümidli olmaya bir delil olarak deðerlendiriyorum. Bütün mesele o genç neslin ruh dünyalarýyla bað kurabilmekte..
Haa, yeni nesil câmi âdabý konusunda hele de hutbe dinlerken bile cep telefonlarýný açýp, video ve haberleri izleyebiliyorlar.. Bu durum son 30 yýldýr dünyayý kuþatan dijital teknolojinin mübtelâsý olan dijital çað neslinin saplantýlarýndan birisi.. Ama yine de, o gençlerin sýðýnacaklarý, baðlanacaklarý bir yer olarak mâbed'i görmeleri, göstermeleri büyük bir geliþmedir. Mâbedlerimizi, en gerçek mânâsýyla Ýslâm üniversitelerine dönüþtürmeliyiz.
Buna var mýyýz?
'Hayýr, hazýr deðiliz' diyorsak, o zaman karamsar olunabilir.. Ama yeni nesiller, câmileri dolduruyorsa, onlara orada aradýklarý gerçek inanç deðerlerinin dersleri öðretilmelidir.
Ýnanç sistemleri, belli disiplinleri ister..
Dijital çað gençliði bir takým sorgulamalara girdilerse, onlara câmilerimiz, mescidlerimiz, gerçek bir liman, bir sýðýnak olmalýdýr. Bu sadece bizim dünyamýzýn deðil, dünyadaki diðer inanç sistemlerinin de temel meselesi..
