Memduh Ün

Türk sinemasýnýn Lütfi Akad, Metin Erksan, Halit Refið, Yücel Çakmaklý, Atýf Yýlmaz gibi kurucu isimlerinden olan Memduh Ün de aramýzdan ayrýldý. Bu önemli yönetmenler sinema dilinin ve kendilerine has bir üslubun geliþmesine büyük katkýda bulunmuþ, yönetmen sinemasýnýn kendini fark ettiren simalarý olmuþlardý. Memduh Ün, oyuncu olarak girdiði, Seyfi Havaeri’nin yönetmenlik, Lütfi Akad’ýn asistanlýk yaptýðý 1948 yapýmý damga adlý filmle sinemaya atýldý. Yönetmenlik yaptýðý ilk film ise 1954’te Düþman Aþýklar olur. Senaristleri arasýnda Metin Erksan, Ertem Göreç, Aydýn Arakon ve Atýf Yýlmaz’ýn da bulunduðu 1959 yapýmý oldukça duygusal, seyirci nezdinde baþarýlý Üç Arkadaþ’a kadar melodramlara imza atar ve bu filmle rüþtünü ispatlayan bir yönetmen olarak, aralarýnda Lütfi Akad, Halit Refið, Metin Erksan gibi þahsiyetlerin bulunduðu Film Dostlarý Derneði’ne davet edilir. 1960’da Kemalettin Tuðcu’nun bir hikâyesinden çektiði Ayþecik, ilk çocuk yýldýzlý film olmasý hasebiyle bundan sonra kýsa bir diziye dönüþecek olan filmlerin de ilkidir.

1960’da yaptýðý ve Toplumsal Gerçekçilik akýmýnýn önemli çalýþmalarýndan sayýlabilecek, Edmund Morris’in Tahta Çanaklar adlý eserinden uyarlanan Kýrýk Çanaklar filmi, halk tarafýndan büyük ilgi görmesinin yaný sýra Ýstanbul Belediyesi tarafýndan düzenlenen Yerli Filmler Yarýþmasý’nda En Baþarýlý Film ve En Baþarýlý Yönetmen ödüllerini kazanýr. Artýk Ün, yine ayný yýl gerçekleþtirdiði Ateþten Damla’yla her türde film yapabileceðini kanýtlamýþ bir yönetmen olarak yoluna devam edecektir.1965 Ýzmir Fuarý Film Þenliði’nde En Ýyi Film seçilen 1962’de Lütfi Akad’ýn yarýda býrakýp kendisinin tamamladýðý Üç Tekerlekli Bisiklet, Toplumsal Gerçekçiliðin bir baþka önde gelen örneði olarak sinema literatüründeki yerini bulur. Arada yine Akasyalar Açarken, Belalý Torun, Kýsmetin En Güzeli, yavaþ Gel Güzelim gibi piyasa iþi çalýþmalar yapmaya devam ediyordur. 1964’te yaptýðý ve o yýlki Antalya Film Festivali’nden ödüllü Aðaçlar Ayakta Ölür, sinemada gerçekçi yaklaþýmýn bir yansýmasý olarak görülür. 1967’deki Reþat Nuri Güntekin uyarlamasý Yaprak Dökümü öncesi ve sonrasýnda genelgeçer sinema örnekleri filmografisindeki yerlerini alýr.

1976’da Antalya Film Festivali’nde Gani Turanlý’nýn çalýþmasýyla En Ýyi Görüntü ödülünü alan Aðrý Daðý Efsanesi’yle yeni bir çýkýþ yapar. Artýk yýllara göre film yapým sayýsý azalan Memduh Ün, 1980’de Devlet Kuþu’yla baþlayarak, Kanlý Nigar (1981), Postacý (1984) ve Garip (1986) gibi Kemal Sunal’lý filmlere imza atar. 1990’da yaptýðý ve bir 12 Eylül filmi olarak beliren Bütün Kapýlar Kapalýydý, Ankara Film Festivali’nde çeþitli ödüller kazanýr. 1992’deki bir Muzaffer Ýzgü uyarlamasý olan Adana Film Festivali ödüllü Zýkkýmýn Kökü, bir çocuðun etrafýnda geliþen hikâyesiyle seyirci nezdinde de gereken alakayý görür. 2005’te son olarak çektiði Sinema Bir Mucizedir/Büyülü Fener, yine Zýkkýmýn Kökü’nde iþlediði tema özelinde sinemanýn kendisine dair bir filmdir. Ün, 2009’a kadar MSGSÜ, Sinema-Tv Merkezi’nde on altý yýl boyunca Uygulamalý Kurgu dersleri vermiþ ve üniversite tarafýndan kendisine fahri profesörlük ünvaný sunulmuþtur. Allah rahmet eylesin.