Geçen haftaki yazýmýzda, aylýk baðlanamayan eski memurlara (Ekim 2008 tarihinden önce memur olanlara) ve bunlarýn dul ve yetimlerine tanýnan toptan ödeme ve bunun ihyasý ile aylýk baðlatma hakkýndan söz etmiþtik.
Bu yazýmýzda, Ekim 2008 ayý baþýndan sonra ilk defa göreve giren kamu görevlileri ile hizmet akdi ile çalýþan sigortalýlar, köy mahalle muhtarlarý ve kendi adýna ve hesabýna baðýmsýz çalýþan sigortalýlara tanýnmýþ olan toptan ödeme ve ihya haklarýndan bahsedeceðiz.
A-Yaþlýlýk toptan ödemesinin koþullarý ve baþvuru
a) Çalýþtýðý iþten ayrýlan veya iþyerini kapatan,
b) 5510 sayýlý Kanunda belirtilen yaþ þartýný (kadýnlar için 58, erkekler için 60 yaþ) doldurduðu halde malullük ve yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanamayan, sigortalýlara yapýlýr.
Bunun için, hizmet akdi ile çalýþan sigortalýlar ile ve kamu görevlilerinin çalýþtýðý iþten ayrýldýktan, köy ve mahalle muhtarlarý ile kendi adýna ve hesabýna baðýmsýz çalýþan sigortalýlarýn iþyerini kapattýktan sonra tahsis talep ve beyan taahhüt belgesi ile baðlý olduklarý sosyal güvenlik il müdürlüðüne veya sosyal güvenlik merkezine baþvurmalarý gerekmektedir.
Baþvuru için gerekli olan ‘tahsis talep ve beyan taahhüt belgesini’ www.sgk.gov.tr internet sitesinden, (emeklilik/form ve dilekçeler/Ek 38 ) edinmek mümkündür.
B-Yaþlýlýk toptan ödemesinin tutarý
Toptan ödeme, malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primlerinin her yýla ait tutarýnýn, primin ait olduðu yýldan itibaren yazýlý istek tarihine kadar geçen yýllar için, her yýlýn gerçekleþen güncelleme katsayýsý ile güncellenmesi suretiyle hesaplanýr.
Güncelleme katsayýsý, Türkiye Ýstatistik Kurumu tarafýndan açýklanan en son temel yýllý tüketici fiyatlarý genel indeksindeki deðiþim oranýnýn (TÜFE) yüzde 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasýla geliþme hýzýnýn (GH) yüzde 30’unun toplamýna (1) tam sayýsýnýn ilave edilmesi suretiyle belirlenir.
Sigortalýnýn, varsa hizmet borçlanmalarý ile isteðe baðlý sigorta primleri de yaþlýlýk toptan ödemesine dahil edilir.
B-Ölüm toptan ödemesi
Ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine ölüm aylýðý baðlanamamasý durumunda, ölüm tarihi esas alýnmak kaydýyla, yukarda belirttiðimiz yöntemle hesaplanan toptan ödeme tutarý, ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine (eþine, çocuklarýna, ana ve babasýna) 5510 sayýlý Kanunu’nun 34.maddesinde belirtilen hisseler oranýnda paylaþtýrýlýr.
Ölüm toptan ödemesi yapýlabilmesi için, hak sahiplerinin tahsis talep ve beyan taahhüt belgesi ile baðlý olduklarý sosyal güvenlik il müdürlüðüne veya sosyal güvenlik merkezine baþvurmalarý þarttýr. Bu belgeye, 18 yaþýný doldurmayanlar hariç, ortaöðrenim görmesi halinde 20 yaþýný, yüksek öðrenim görmesi halinde 25 yaþýný doldurmayan erkek çocuklarýn ilgili öðretim kurumundan alacaklarý öðrenci belgesini, malul çocuklar için ise saðlýk kurulu raporunun da eklenmesi gerekmektedir.
C- Toptan ödemenin SGK’ya iade edilmesi (ihya)
Toptan ödeme alarak hizmetlerini tasfiye etmiþ sigortalýnýn, yeniden sigortalý olmasý durumunda, aldýðý toptan ödemeyi (güncelleme katsayýsýyla güncellenerek bulunacak tutara göre) SGK’ya iade etmesi halinde, yeni sigortalýlýk hizmetlerine, toptan ödemeye konu olan tasfiye edilmiþ hizmetleri de eklenir.
Ayný þekilde, dul ve yetimler de, ölen sigortalýnýn borçlanma kapsamýndaki sürelerini (askerlik hizmeti gibi) ödeyerek elde edecekleri sürelerin veya ölen sigortalýnýn yurt dýþý hizmetleri sürelerinin ya da ölen sigortalýnýn sonran tespit edilmiþ hizmet sürelerinin, toptan ödeme yapýlarak tasfiye edilmiþ sürelere ilave edilmesiyle, dul ve yetim aylýðýna hak kazanmalarý halinde, almýþ olduklarý toptan ödemeyi (güncellenmiþ tutarýný) iade edip, tasfiye edilmiþ hizmetleri ihya edebilirler.
