Bundan böyle ayda bir, bu köþede “Mevsiminde” diyeceðiz. Köþenin ilk misafiri, aðustos ayýna damgasýný vuran domates. Hangi çeþitleri var, yerli mi ithal mi, nerede yetiþtirilen lezzetli, serada veya tarlada yetiþtiðini nasýl anlarsýnýz? Sorularýn yanýtlarý bu yazýda.
TBMM’de 30 yýl önce bir karar alýndý, sebze ve meyve ithalatý serbest býrakýldý. Bu tarih bir milattý. Çikita muz girdi hayatýmýza. O dönem üzerinde kocaman ‘ithal’ yazýlý çikita muzlarýn tanýnmasý için aslýnda o etikete hiç de ihtiyacý yoktu. Metrelerce öteden fark ediliyordu. Zaten yerli muz onun yanýnda torunu gibi kalýyordu. Pazarda, manavda, el arabalarýnda hep çikita vardý. Pek sevildi, o kadar sevildi ki o günden bugüne çok þey deðiþtirdi. Ýthal ürün birken, tarým cenneti Türkiye ithal ürün, ithal tohum özellikle de hibrit bombardýmanýna tutuldu.
Kalemi elime aldýðým, tariflerimi paylaþtýðým ilk günden beri zaten mevsim malzemeleri kullanýyorum. Hatta son kitabým Mevsiminde Yemek de geçen hafta piyasaya çýktý. Ama bu yazý dizisi biraz farklý olacak.
SEPETE ATMADAN ÖNCE ÝSMÝNÝ ÖÐRENÝN
Tarif yok, amaç ürünleri tanýmak. Bundan böyle her ay bir yazýmý mevsiminde olan bir ürünün çeþitlerine ayýrmak niyetim. Ayýkla pirincin taþýný tabii... Bir domates deyip geçmeyeceksin mesela. Bu yazý dizimin ilki için seçtiðim aðustos güzeli domatesin çeþidi çok. Hepsine bir günde ulaþmak ise hiç kolay deðil. Metro toptancý markete bu vesileyle yardýmlarý için teþekkür ederim.
Gelelim mevsim güzelimize... Domates var, domates var. Artýk bundan böyle her gördüðünüz domatesi belki sepete atmaz önce bakýþýr, ismini öðrenir sonra karar verirsiniz. Afiyetle!
Yerli misin yabancý mý?
• Seyit domates (Yerli tohum)
• Aroma uzun salkým domates
(Yerli tohum)
• Suyunu býrakmayan domates (Ýthal)
• Karma domates (Siyah/Sarý domates)
(Yerli/Ýthal)
• Pembe domates (Yerli tohum)
• Köy domatesi (Yerli tohum)
• Beef domates (Yerli/Ýthal)
• Salkým domates (Yerli/Ýthal)
• Lux domates (Yerli/Ýthal)
• Atýþtýrmalýk domates (Ýthal)
• Tarla domatesi (Yerli/Ýthal)
Bunlarý biliyor musunuz?
- Melezleme yapýlarak çoðaltýlan tohuma ‘hibrit’ deniliyor. Yerli veya yabancý tohumdan olabilir. Verimi ilk yýl çok yüksek, bir sonraki seneye tohumdan üretim mümkün deðil.
- Türkiye hibrit tohumunun yüzde 10’unu kendisi üretiyor geri kalaný Ýsrail, ABD ve Hollanda’dan satýn alýyor.
- Tarlada yetiþtirilen tohumlarýn yarýsý yerli çeþitler.
- Serada yetiþtirilen tohumlarýn yüzde 90 civarý hibrit.
- En lezzetli, sulu ve ince kabuklu türler genellikle yetiþtiði bölgede satýlýyor çünkü uzun yola gelemiyor.
- Domates tohumlarýnýn çoðunluðu güney sahillerinde çimlendiriliyor. Çanakkale domatesinin fideleri bile Antalya’dan geliyor, mesele yetiþtiði topraðýn ürüne verdiði lezzet.
- Türkiye’de ortalama 12 çeþidi olan domatesin büyük bölümü Antalya, Ýzmir, Amasya, Isparta, Çorlu civarlarýnda üretiliyor.
-Domatesin ekimi tohumdan veya fideyle olabilir. Evinizde yetiþtirmek isterseniz hava sýcaklýðýna göre nisan sonu, mayýs baþý gibi iþe baþlamalýsýnýz. Hasat için tohumsa 80-100, fide ise 60-80 güne ihtiyacý var. Hasat zamaný temmuz, aðustos ve eylül. Yýlýn geri kalanýnda gördüðünüz domatesler sera üretimi.
Ajandaya not edin!
3-6 Eylül günleri arasýnda Hatay’da düzenlenecek 1. Uluslararasý Akdeniz Ülkeleri Mutfak Günleri’ni unutmayýn!
