Mangaldan gelen mis kokusu, park ve bahçelerde ihtiþamla salýnan asýrlýk aðaçlarý, ince dikenli zýrhýyla dalýndan sarkan meyveleri, paha biçilmez doðallýðýyla huzurlarýnýzda kestane...
Ýnsanlýk tarihi kadar belki de daha da eski bir orman aðacý kestane... Doðal, uzun ömürlü ve saðlam. Bu yazý için yaptýðým araþtýrmalardan anladýðým, onun hakkýnda birçok þeyin ‘sanýlmakta’ olduðu oldu. Elbette yazarlýktan çýkýp botanikçiliðe soyunacak ya da internette kafa karýþtýran tüm bilgileri buraya yazacak deðilim. Eldeki en kesin verilerle bu ayýn meyve dosyasý kestaneyi huzurlarýnýza getirmek istiyorum.
ÝZMÝR’ÝN KUZUSU DÝLLERE DESTAN
Kestane, akla iki þeyi getiriyor: Bursa’nýn kestane þekeri ve Ýzmir’in kuzu kestanesi. Kestane Bursa’nýn önemli gelir kaynaðý. Bölgede 6 bin kiþi geçimini kestaneden saðlýyor. Ama aðaçlar hastalýkla savaþýyor ve her geçen gün sayýlarý azalýyor. Aðaçlarýn odun olarak da kullanýldýðýný düþünürsek... Ateþ düþtüðü yeri yakýyor ve doðal olarak en çok çalýþma bu bölgede yapýlýyor. Topraðýn kestane haritasý çýkarýlmýþ. Geleceðe yönelik azalan kestane aðaçlarýnýn geri kazanýmý ve var olaný korumak için çalýþmalar, araþtýrmalar hayli yoðun.
Ýzmir Ödemiþ’in kuzu kestanesi ise dillere destan. Taze olarak bile yenilebilecek kadar lezzetli ender bir çeþit. Niþasta oraný düþük ve çok lezzetli. Kestane severler çok iyi bilir ki iyi bir Ýzmir kuzu kestanesi hiç bir kestaneyle deðiþilmez. Ve yine kestane severler bilir ki kestaneyle yapýlacak yemeklerin, tatlýlarýn sonu gelmez. Kestaneli kuzu incikler, sarmalar, pilavlar bir yana pastalar, kremalar ve muhallebiler...
ORMANIN EN GÜZEL HEDÝYESÝ HAKKINDA ÝLGÝNÇ BÝLGÝLER
- 13 çeþidinin beþi Doðu Asya, yedisi Kuzey Amerika ve biri de Avrupa’da bulunuyor.
- En kalitelisi Avrupa kestanesi. Yoðun olarak Anadolu’da, ormanlarda doðal yetiþiyor.
- Avrupa kestanesi meyvesine göre Anadolu’da þu isimlerle biliniyor: Hacýibiþ, Sarýaþlama, Hacýömer, Mahmutmolla, Dursun, Seyrekdiken ve Osmanoðlu.
- Hasadý ekim sonu kasým... Aralýk ve ocak aylarýnda ise tezgahýn olmazsa olmazý.
- Kestane aðacý bin yýl yaþayabiliyor.
- Kestane üzerine güzel bir kitap: Hasad yayýncýlýktan Prof. Dr. Arif Soylu’nun kaleme aldýðý Kestane Yetiþtiriciliði ve Özellikleri.
- Kestane doðal olarak yetiþiyor. Bu sebeple genetiði oynanmamýþ, yapýsý bozulmamýþ doðal seleksiyonla günümüze kadar geldi.
- En körpe meyveler en lezzetli olanlar. Kestaneler aðaçta bekledikçe niþasta oraný yükseliyor, tadý deðiþmeye baþlýyor. Ne olursa olsun tüketirken aþýrýya kaçmayýn, özellikle piþince kalorisi çok yükseliyor.
- Kestane kebap en sevilen hali. Püf noktasý kestanelerin çizildikten sonra suda bekletilmesi. 1-2 saat suda bekleyen çizik kestaneleri ister hafif su dolu teflon tavada, ister fýrýnda, mangalda veya Actifry tencerelerde piþirebilirsiniz.
ÇEÞÝTLERÝNÝ TANIYALIM
OSMANOÐLU
Niþasta oraný düþük olduðundan haþlanýrken daðýlmýyor. Bu sebeple daha çok kestane þekeri için kullanýlýyor. Meyveleri küçük ya da iri olabilir. Orta büyüklükte olanlarý tercih ediliyor. Kabuðu tazeyken zor soyulan, orta kalýnlýkta tipik kestane renginde ve parlak. Taneleri þiþman ve oval.
SARI AÞLAMA
Daha çok kestane hamuru yapýmýnda kullanýlýr. Kabuðu tipik kestane rengi, ince ve parlaktýr. Meyveleri orta irilikte ve ismiyle müsemma krem rengidir.
HACI ÝBÝÞ
Sofralýk tüketime uygun. Kabuðu parlak, kalýn ve açýk renkte. Meyveleri küçük, oval ve lezzetli.
HACI ÖMER
Hem taze olarak hem de hamur yapýmý için uygun. Kabuðu ince, koyu kahverengi ve parlak.
MAHMUTMOLLA
Sadece hamur yapýmýnda kullanýlýr. Kabuðu ince, hafif tüylü ve koyu renkte. Meyveleri orta irilikte.
