Mevsimlerden üzüm

Üzüm... Eylül ayı güzeli! Üzümün hangi cinslerini yiyoruz, hangisi nerede yetişiyor? Hakkında ne var, ne yok hepsi bu yazıda! Gelin bu sulu taneleri yakından tanıyalım.

Asmanın buğulu tanecikli meyvesinin bahçesindeyiz bu ay. İnsanlık tarihinin belki de en eski meyvesi üzüm. Tarihte mayalı içeceklerin yapımında ilkçağ döneminden bu yana kıymeti bilinmekte. Aslında eylül ayı demek mutfakta bereket bolluk demek. Mantar çeşitleri ve yabani otlar toprağın nemine dayanamayıp gökyüzüne uzanmaya çalışıyor hızla. Aynı dönem ise üzüm, yaz aylarının kavurucu sıcağında olgunlaşıp sonbaharın ılık rüzgarında dalından geçmeye teslim oluyor. En nadide, en sulu, en lezzetli halini bu aylarda bizlere cömertçe sunuyor. Şıralık cinsleri özellikle eylül ayında hasat edilse de sofralık türleri ağustos sonundan kasım hatta ocak ayına kadar devam etmekte üzümün. Beyaz ve siyah olarak iki ana gruba ayrılan üzüm, kuru olarak da mutfakta bolca kullanılmakta. Hamur işlerinden tatlı yemek hatta salatalara kadar lezzetinden faydalanıyoruz.

Türkiye’deki türleri

Şıralık cinsler: Cabernet sauvignon, carignane, semillion, merlot, çalkarası, alicante bouschet, narince, emir, kalecik karası, öküzgözü, sergi karası.

Kurutmalık cinsler: Sultani, yuvarlak çekirdeksiz, kuş üzümü, besni, karadimrit, akdimrit.

Doğu Anadolu üzümleri: Karaerik, tahannebi, şilfoni.

İç Anadolu üzümleri: Çavuş, hafızlı, Hamburg misketi, rezaki, gül üzümü, kadın parmağı, parmak, hasandede.

Karadeniz üzümleri: Hafızali, hamburg misketi, kömüş memesi, çavuş, izabella.

Ege üzümleri: Kardinal, kozak beyazı, kozak siyahi, yuvarlak incisi, sultani, pembe gemre, perlette, italya, hamburg misketi, razaki, osmancık, pembe, pek, ata sarısı, ilkeren.

Akdeniz üzümleri: Muskat, rezaki, adakarası, kardinal, hönüsü, ışıklı, Tarsus beypazarı, Yalova incisi, ata sarısı, ilkeren.

Güneydoğu Anadolu üzümleri: Ağ besni, dımışkı, hönüsü, tahannebi

Marmara üzümleri: Amasya beyazı, kardinal, değirmendere siyahı, çavuş, kozak beyazı, kozak siyahı, hamburg misketi, İtalya, müşküle, rezaki, hacıoğlu siyahı, edincik karası, hafızali, ilkeren.

Üzüm olmadan ‘olmaz’ tarifler

*Mayalı hamurdan çörek ‘brioche’ (Fransa)

* Taze üzümlü ekmek ‘üzümlü schiacciata’ (İtalya)

*Üzümlü anne keki (Türkiye)

*Nokul (Karadeniz)

* Baharatlı bir yemek ‘pastilla’ (Fas)

* Osmanlı saray mutfağından saray hoşafı

*Pumpernickel ekmeği (Danimarka)

*Ermeni mutfağından topik.

*Peynir ve irmikli kek ‘sernik’

(Polonya)

*Elmalı strudel (Avusturya)

*Çay keki (İngiltere)

*Üzümlü ekmek ‘rozijnenbroo’

(Hollanda)

*Umm ali tatlısı (Mısır)

Bunları biliyor musunuz?

* Anayurdu Küçük Asya’dır. Anadolu toprakları, üzüm için uygun iklim yapısında.

* 15 binin üzerinde çeşidi olduğu belirtiliyor.

* Ağustos ve eylül aylarında yurdun çeşitli bölgelerinde en çok festivali yapılan meyve.

* Üzüm, asmanın meyvesidir. Yani sarmanın demirbaşı! Ancak tüm üzüm cinslerinin yaprağıyla sarma yapılmaz. Tokat yaprağı denilen cins ‘narince’ üzümüdür. Tokat’ta 40’tan fazla üzüm çeşidi vardır. Ayrıca tüysüz ve ince yapraklı olan İzmir çevresinde yetişen Sultaniye cinsi üzümünün yaprağı da en lezzetli sarmalık cinstir.

* Kurutulmuş üzüme dikkat! Zira haşere için kimyasal madde kullanılabiliyor. Geleneksel yöntem olan külle kaplama en doğal yöntemlerden biri. Koyu kahve ve mat olanları tercih edin. En iyi markaları bile tüketirken araştırın.

* Üzüm yüksek oranda şeker içerir, kalorisi yüksektir. Kurusunda fruktoz çok daha yüksektir. Şeker sorunu olanlar dikkat!

* Üzüm çekirdeğinin kalp damar sağlığından bağ dokusuna hatta alerji önleyici özelliğine kadar bir çok faydası olduğu belirtiliyor.

YAZARLAR

Mevsimlerden üzüm