Migren tipi baþaðrýsý hayatî bir tehdit oluþturmasa da hastanýn yaþam kalitesini olumsuz etkileyen yaygýn bir hastalýk. Migren aðrýlarýnýn sýklýðýný ve þiddetini azaltmak üzere kullanýlan ilaçlar sýnýrlý etkilerinin yaný sýra bazý yan etkileri nedeniyle sorun oluþturuyor. Bir migren hastasý olarak ben krizleri önlemek amacýyla týbbi nane yaðý kokladýðýmý çeþitli defalar yazýlarýmda aktarmýþtým. Burada en önemli husus migren krizinin baþlayacaðýný hissettiðiniz an, yani aura sýrasýnda, hemen derin derin koklanmasý. Ancak hemen müdahale edilmezse aðrý baþladýktan sonra pek bir yararý bulunmuyor. Yürütülen bir klinik çalýþmada migren ataklarýnýn sýklýðýnýn ve aðrý þiddetinin azaltýlmasýnda kiþniþ (Coriandrum sativum) meyvesi, Isparta gülü (Rosa damascena) çiçeði ve menekþe (Viola tricolor) çiçeðinin bu amaçla yararlý olabileceði gösterilmiþ.
Auralý ya da aurasýz migren teþhisi konulmuþ 15 ile 45 yaþlarý arasýnda 88 hasta üzerinde yürütülen bilimsel formatta (randomize, plaasebo kontrollü) klinik çalýþmada kurutulmuþ ve toz edilmiþ kiþniþ meyvesi, Isparta gülü ve menekþe çiçeði eþit oranlarda karýþtýrýlarak 500 miligramlýk kapsüller içerisine konulmuþ. Boþ ilaç (plasebo) grubuna ise kapsül içerisine niþasta konulmuþ. Dört hafta süresince bitki karýþýmý taþýyan kapsül veya plasebo kapsüller hastalara günde 3 defa verilmiþ. Bu uygulama süresince tüm hastalara, yani hem bitki karýþýmý verilen hem de niþasta verilen hastalar, günde 2 defa migren hastalarýna reçetelenen propranolol kapsül (günde 40 miligram) verilmiþ. Çalýþmanýn baþlangýcýnda hastalara geçen 3 ay içerisinde, deney süresinde (ikinci hafta) ve sonunda (dördüncü hafta) baþ aðrýsýnýn sýklýðý, süresi ve þiddetindeki deðiþimi derecelemesi istenmiþ. Sonuçlar deðerlendiriliðinde ikinci haftadan baþlayarak bitki karýþýmý verilen hastalarda plasebo verilen hastalara oranla migren krizlerinin sýklýðý, süresi ve þiddetinde istatiksel olarak çok belirgin (p<0,001) azalma gözlemlenmiþ.
Aslýnda bu sonuç pek de þaþýrtýcý deðil. Daha önce yapýlan deneysel ve klinik çalýþmalar kiþniþ tohumunun aðrý kesici (analjezik) ve iltihap giderici (antienflamatuvar) etkileri bulunduðunu ortaya koyuyor. Kiþniþ meyvesinin etkisini beyinde opiate reseptörleri üzerinde gösterdiði sýçanlarda yapýlan çalýþma ile gösterilmiþ. Yani kuvvetli aðrý kesiciler (narkotik analjezik) gibi bir etki söz konusu. Daha önce 66 migren hastasý üzerinde yürütülen bir baþka çalýþmada da kiþniþ meyvesi þurubunun uygulanmasý ile plasebo grubuna göre migren krizlerinde etkinliði gösterilmiþti. Bu çalýþmada bir grup hastaya kiþniþ þurubu verilirken, diðer gruba etkisiz þurup verilmiþ ve ayrýca her iki grup hastaya her gün sodyum valproat (500 miligram) uygulanmýþ. Sonuçlar 4 hafta boyunca her hafta deðerlendirilmiþ. Diðer taraftan, gül çiçeklerinin yatýþtýrýcý etkisi ve menekþe çiçeklerinin ise iltihap giderici etkisi bulunduðu yayýmlanan bilimsel çalýþmalar ile de ortaya konulmuþ. Hiç þüphesiz, bu karýþýmýn daha yüksek hasta sayýsý ve daha uzun süre uygulamalarda ne derece etkili olabileceðinin araþtýrýlmasý gerekiyor. Ancak son derece basit ve herhangi bir riski bulunmamasý nedeniyle migren hastalarýnýn denemesinde yarar görüyorum.
