Mýsýr’da yeni sistemin kurulmasýna yönelik sürecin son derece sancýlý bir aþamaya týrmandýðý görülüyor. Rejimin yýkýlmasý sonrasýnda hýzla yeni bir Anayasa hazýrlanmýþ, ardýndan tartýþmalý maddeleri olan bu anayasa referanduma sunulmuþ ve gayet tartýþmalý bir oranla da kabul edilmiþti. Kýsacasý toplumun geniþ kesimleri kendilerine sunulan metin konusunda yeterince ikna olmadan oylamaya zorlanmýþ ve çýkan sonuç ikna olmayan kesimleri ikna etmeye yetmemiþti.
Mursi’ye ve onun politikalarýna karþý çýkan kesimlerin talepleri birbirinden oldukça farklý. Diðer bir ifadeyle iktidarýn karþýsýnda ciddi bir muhalefet var, ancak bu muhaliflerin itiraz gerekçeleri farklý. Anlaþýldýðý kadarýyla Mýsýr’da yeni sistem oluþturmaya engel oluþturan durum da bu. Muhalefet edenler ayný konulara muhalefet etseler, iþ kolay olacak. Sorun farklý talepleri karþýlayabilecek bir rejim kurulmasýnda, ki ona da demokrasi deniyor.
Mýsýr’ýn demokratik bir rejim kurulmasýný bekleyenlerin daha epeyce bekleyeceði söylenebilir. Zira demokratik rejimler, anayasa marifetiyle oluþturulan kurumlarla oluþmuyor; biz bunu Türkiye’den biliyoruz.
Artan olaylar
Geçen sene Port Sait ve Kahire futbol takýmlarýnýn yaptýklarý maçta olaylar çýkmýþ ve 74 kiþi ölmüþtü. Bu olayla ilgili olarak 21 kiþi hakkýnda ölüm cezasý verildi, sýrada yargýlanmayý bekleyen 52 kiþi daha var.
Mursi yönetimini eleþtirenler uzun zamandan beri Tahrir Meydaný’ndaki eylemlerini sürdürüyorlardý. Üstelik bu eylemler Kahire ile sýnýrlý da kalmýyordu. Port Said, Süveyþ ve Ýsmailiye’de çok sayýda gösteri oluyor ve bu gösterilerdeki þiddet dozu da artýyordu. Futbol faciasý sonrasýnda verilen idam cezalarý, bu gösterilerdeki þiddeti körükledi, çýkan olaylarda 30’dan fazla kiþi öldü. Çatýþmalar, muhaliflerle güvenlik güçleri arasýnda yaþandý; bunun üzerine Mursi, adý geçen üç kente sokaða çýkma yasaðý getirerek olaðanüstü hal ilan etti.
Bu uygulama, Mýsýr’ýn ‘eski günlerini’ hatýrlattý. Mursi, Mýsýr uðruna daha fazlasýný yapabileceðini beyan etti; bu arada Mýsýrlýlar uðruna ne yapacaðý konusuna fazla deðinmedi. Mesele daha çok futbol holiganizmi gibi deðerlendirildi.
Holiganizm, siyasi ve sosyal tepkilerin en sert dýþa vurum biçimlerinden birisidir; yani taraftarlýkla açýklanabilecek bir durum söz konusu deðil.
Zor tercih
Muhalif gruplar, inanç ve ifade özgürlükleri konusunda yeni yönetimin beklentileri karþýlamadýðýný ileri sürüyorlar. Ayrýca ekonominin eskiye oranla daha kötüye gittiði, baskýnýn da arttýðý söyleniyor.
Mýsýr’ýn çoðulcu ve çoðunlukçu bir sisteme geçme olasýlýðý azaldýkça toplumsal çalkantýlarýn artacaðýna kuþku bulunmuyor. Eski rejimin kalýntýlarýndan kurtulmaya çalýþýrken baþka türlü bir yanlýþa düþme ihtimali, Mýsýr gibi stratejik bir deðerin uluslararasý güçler tarafýndan da rahat býrakýlmayacaðýna iþaret ediyor. Kendi yönetiminden umar bulamayan kesimlerin baþka yönetimlerden yardým isteyeceði açýk.
Suriye belirsizliðini korurken, Ýsrail’de kurulacak hükümetin Filistin ya da Ýran konusunda ne tür adýmlar atacaðý belli deðilken ve Irak’ta her gün bombalar patlamaya devam ederken Mýsýr’ýn yeniden ve belki daha beter biçimde istikrarsýzlaþmasý, küresel güç dengeleri açýsýndan tercih edilir bir durum deðil.
Ýçeride olaðanüstü hal ilan etmek, muhalefeti bertaraf etmeye yetmez. Mýsýr’ýn istikrarý bundan böyle yönetim kadrolarýnýn daha fazla uluslararasý iþbirliðine dahil olmasýndan geçiyor. Bu da ABD ve Avrupa ülkeleriyle daha fazla diyalog kurmalarýný gerektirecek gibi.
