Savaþ maðlubu Osmanlý’nýn Florya’da dikilmesine izin vermek zorunda kaldýðý Rus Abidesi, bir birlik tarafýndan yýkýldý. Hem de bütün uyarýlara raðmen!
Ruslar, 1877-1878 Osmanlý-Rus Savaþý (93 Harbi) sýrasýnda ölen askerlerinin hatýrasýna Ýstanbul’da bir anýt yaptýrmak istiyordu. Savaþta aðýr bir yenilgi alan Osmanlý Devleti, Rusya’nýn bu talebini çaresiz kabul etmek zorunda kaldý. Ayastefanos adý verilen anýt 1898 yýlýnýn aralýk ayýnda Rus ve Osmanlý devlet erkânýnýn katýldýðý bir törenle açýldý. Florya’da Kalatarya (Þenlikköy) Köyü dolaylarýnda dikilen bu yapý sadece on altý yýl ayakta kalabildi.
I. Dünya Savaþý’nýn baþlarýnda Bayrampaþa’dan gelen bir askeri birlik devrin Emniyet Umum Müdürünün ihtarlarýna aldýrýþ etmeden anýtý dinamitleyerek yýktý (14 Kasým 1914). Bu yýkýmda Milli Mücadelemizin en önemli figürlerinden biri olan Fevzi Çakmak da bulunmaktaydý. Vatanýný milletini seven ve ehl-i tarîk bir subay olan Paþa, anýtýn yýkýlýþýnda nasýl bulunduðunu anlatýyor:
Cesur arkadaþlarýn himmetiyle...
“Moskoflar o meþ’um 1293 seferinin sonunda Ýstanbul önlerine kadar geldiler ve Ayastefanos Muahedesini imzalamaya mecbur kaldýk. Çar ordularý bu zaferlerinin hatýra bekasý olarak Ayastefanos Abidesini rekzettiler (diktiler) ve muahedeye koyduklarý hususi maddeyle de muhafazasýný devletimize tevdie muvaffak oldular. Birinci Dünya Harbi’nde, Moskoflara karþý harbe girince mevcudiyeti izzetinefsimizi pâyimâl (çiðnenmiþ) eden bu maðlubiyet vesikasýný yýkmak için birkaç genç zabit söz birliði yapmýþtýk. Aralarýnda rütbesi en büyük olan bendim. Vazifeye baþlarken, devletin kanunlarýna riayet etmeye yemin etmiþtik. Muahede resmen ilga edilmemiþti. Ayastefanos yerine daha sonra Berlin Antlaþmasý yürürlüðe girmiþti ama bu hazin emanet olduðu gibi býrakýlmýþtý. Mesuliyetin azamisi bana ait idi. Hiç tereddüt etmedim ve genç arkadaþlarýma bu utanç anýtýnýn hükümetten muvafakat almadan ani bir hareketle yýkýlmasýnýn mesuliyetini þahsen deruhte edeceðimi söyledim. Hareket kahraman ve cesur arkadaþlarýn müþterek himmetiyle muvaffakiyete eriþtirildi. Türk ve Müslüman Ýstanbul’un kalbgâhýna dikilmiþ ve hain bakýþlarý temsil eden ve Moskof pullarýna varýncaya kadar resmini koyduklarý o taþ yýðýný yerle bir edildi.”
Yýkým iþleminden önce anýtýn üzerindeki çan indirilerek Askeri Müze’ye gönderilmiþ, yapýdaki dini semboller de Rus rahiplerine teslim edilmiþti. Enkazý uzun süre kaldýrýlamayan Ayastefanos Anýtý, Türk ve Rus taraflarý arasýnda 2012’de Türkiye’deki Rus mezar ve anýtlarý ile Rusya’daki Türk mezar ve anýtlarýnýn imarý antlaþmasý çerçevesinde ihya edilecekti. Bugün bu projenin hayata geçirilememiþ olmasý herhalde gelecekte bir dýþ politika þansý olarak deðerlendirilecektir.
