Her þakada bir ciddiyet payý vardýr. Baþbakan Erdoðan’ýn Rusya Devlet Baþkaný Putin ile ortak basýn toplantýsýnda söylediði sözlerin þaka olduðunu düþünenler bunu unutmasýn. Ancak “Bizi Shangay Ýþbirliði Teþkilatýna alýn” sözünde batý ittifakýndan kopma eðilimi veya “Avrasyacýlýða yönelim” iþareti görmek hayalci bir yorum.
Türkiye’nin bu konudaki tutumu tam da Baþbakan Erdoðan’ýn esprili sözlerinde ifade edildiði þekilde “Avrupa Birliði ile iliþkilerinin alternatiflerinin de mevcut olduðunu” göstermektir. Ama bu topyekûn batý dünyasýyla olan tarihî iliþkilerimize bir alternatif aradýðýmýz anlamýna gelmez. Atlantik ittifaký içindeki konumumuzu terk etmeyi de gerektirmez.
Zaten Shangay Ýþbirliði Teþkilatý’ný Avrasyacý bir ittifak zannetmek yanlýþ. Mesele þu: Rusya artýk küresel iddialarý olan bir imparatorluk deðil. Bunun için kendi sistemini dünyadaki egemen batý sistemine entegre etmek zorunda. Bunu da -týpký- Türkiye gibi- en iyi Avrupa Birliði kanalý üzerinden gerçekleþtirebileceðini biliyor. ABD de bunu biliyor ve bu projeyi destekliyor. Ne var ki Türkiye gibi bir ülkeyi bile sindiremeyeceðini düþünerek bizi epeydir “baþka türlü bir iliþki”ye razý etmeye çalýþan Avrupa’nýn devasa Rusya’yý sindirebileceðini düþünmesi iyice zor. Haddizatýnda Ruslarýn batý sisteminin hedefleriyle çeliþen ve çatýþan bölgesel milli politikalarý da var. Gerek Ukrayna’da gerekse Gürcistan’da ve hatta doðu Avrupa’da bunu gözlemlemek mümkün. Yani batý dünyasýyla iliþkiler arzu edildiði kývamda yürümüyor pek.
Dolayýsýyla mevcut batý sistemine kolayca yem olmayacaðýnýn ifadesi anlamýnda birtakým politikalarý var Moskova’nýn. Shangay Ýþbirliði Teþkilatý giriþimi de iþtebu baðlamda anlam kazanýyor. Atlantik sistemine karþý yükselmekte olan Pasifik sistemini temsil eden Çin alternatifini gösteriyor. Gerekirse bu alternatife yöneliriz sopasýný aba altýndan gösteriyor. Ancak bildiðiniz gibi aktive olmuþ bir seçenek deðil bu. Birleþik Devletler Topluluðu kadar bile aktif deðil.
Diðer yandan Türkiye ile Rusya’nýn iyi iliþkiler içinde olmasý iki tarafýn da yararýna. Ama iki ülkenin de tarihten ve bulunduklarý coðrafi konumdan kaynaklanan özellikleri stratejik bir ittifak içinde olmalarýna engel. Jeopolitik þartlar iki ülkeyi müttefik olmaktan ziyade rakip olmaya zorluyor. Türkiye’nin Atlantik ittifaký içinde yer almasýnýn bile aleni Rus tehditleri yüzünden gerçekleþtiði hatýrlanýrsa, batýlý müttefiklerimizin bencilliklerine kýzýp -yakýn geçmiþteki bazý saf paþalarýmýz gibi- Avrasyacýlýk siyasetini alternatif gibi görmenin saçmalýðý kolayca anlaþýlabilir. Zaten Aleksander Dugin’i okursanýz, Rus Avrasyacýlýðýnýn Türkiye’ye biçtiði rolün bizim açýmýzdan pek de þerefli bir seçenek olmadýðýný görürsünüz. Atalarýmýzýn “Ayýdan post olmaz, Moskof’tan dost olmaz” sözünü jeopolitik realitelerden baðýmsýz bir anlamda söylemediklerini idrak edersiniz.
Evet, Türkiye batý sisteminin dýþýna çýkmak gibi bir arzuya sahip deðil. Bunu düþünmek gerçekçi de deðil. Ama batý dünyasýnýn tek baþýna dayattýðý iliþki standartlarýna mahkûm olmadýðýmýzý, birçok alanda farklý alternatiflere sahip olduðumuzu göstermenin de zararý yok, faydasý var. Çin füzeleri meselesinde olduðu gibi... Siyasi ittifakýmýzýn hatýrýna bazý ihtiyaçlarýmýzý batý ülkelerinden temin etmemiz belki düþünülebilir ama bunlarý daha pahalýya almak zorunda olmamalýyýz. Üçüncü dünya ülkelerinin batý dünyasýyla iliþkileri çoðunlukla böyle yürüyor ama Türkiye artýk bu iliþki modelini taþýmak zorunda olan bir ülke deðil.
Bu bakýmdan Shangay Ýþbirliði Teþkilatý içinde yer almamýz da yanlýþ bir politika olmaz. Ama bu türden alternatifleri elde bulundurmak elimizi güçlendirmek içindir. Nasýl ki elimizde tuttuðumuz silahlar öncelikli olarak karþý tarafý caydýrmak içinse, o silahlarý muhakkak kullanmamýz gerekmiyorsa siyasi ve ekonomik iþbirliði alternatiflerini de derhal kullanýma sokmamýz gerekmez. Dolayýsýyla Rusya’nýn bile elinde tuttuðu ama gerçek anlamda kullanýma sokmadýðý Shangay Ýþbirliði Teþkilatý alternatifini -veya benzer diðer alternatifleri- bizim de hemen kullanýma sokmamýz gerekmez. Kimse merak etmesin.
Tabii, þartlar gerektirirse eldeki silah ister istemez ateþlenir. Ondan da kimse þüphe etmesin.
