Derviþ Zaim hem çevre felaketleri karþýsýndaki kaygýyý hem tüketim toplumunun açmazlarýný filmografisinin tipik bir örneði olan Balýk’ta ele alýyor.
Derviþ Zaim sinemasýný sevenlerin hemen benimseyeceði, temalarýný tanýdýk, yapýsýnýysa önceki filmlerine kýyasla daha yalýn bulacaðý bir film Balýk. Derviþ Zaim sinemasýna özellikle bir meraký olmayanlar ise çocuðu hasta olan yoksul balýkçýnýn onu iyileþtirmek uðruna, umutsuzluk içinde neler yapmayý göze alabileceðini duygulanarak izleyecektir. Zaim filmlerinin çok katmanlýlýðý bu filmde iki belirgin katmana indirgenmiþ duruyor, ama uzman gözlerin altmetinden yönetmene özgü baþka zengin kaynaklar bulmasý da mümkün. Nemli ve soðuk ortamý yansýtan renk paletine varýncaya deðin.
Zaim’in izleyiciyle buluþmaya en müsait filmi diyebileceðimiz Balýk, Adana Altýn Koza Film Festivali’nde kazandýðý En Ýyi Senaryo ödülünü hak ediyor. Vizyona girdiði bu hafta da Altýn Portakal için yarýþýyor. Göl kýyýsýndaki evlerinde yoksulluk sýnýrýnda bir yaþam sürdüren, balýk tutan, satan ve yiyen bir ailenin öyküsünü anlatýr film. Ailenin, köyün rýzkýdýr balýk. Küçük kýzý Deniz’in iyileþmesi için modern týbbýn çaresiz kaldýðý noktada annesi Filiz yerel inanýþlardan yola çýkarak bir þifa bulmaya çalýþýr. Bulduðu þifa az bulunan bir cins balýðý tankta yetiþtirip kýzýna yedirmektir. Baba Kaya ise önceliði ekonomik durumuna verir, bir balýk çiftliði kurarak para kazanma hýrsýna kapýlýr ki kýzýna iyi bakabilsin. Karýsýnýn inancýna ve naif mucize beklentisine itibar etmez. Koþullar onu köþeye sýkýþtýrýnca o kadar benmerkezci hareket eder ki hatalarý suça dönüþür. Filmdeki aksiyon, babanýn tasarruflarý üzerine kuruludur. Herkesin geçimini saðladýðý gölü riske atacak kadar ileri gider... Kötülüðün iyi ve kutsal amaçlar uðruna da iþlenebileceðini ve bedelini herkesin ödeyebileceðini düþünmeyen babanýn birey olarak yaptýklarý, insanlýðýn doðaya karþý iþlediði suçlarýn simgesidir. Gezegendeki hayatý, ihtiyaç ve hýrslarý uðruna riske atan, teknolojisiyle tüketen insaný temsil eder. Devir’de de kuvvetle hissettirdiði çevre duyarlýlýðýný bu filmde yine incelikle ele alýr Derviþ Zaim.
TÜKETÝM AÇMAZININ METAFORU
Ýsa’nýn balýkla ilgili mucizelerini altmetninde barýndýrýr bu film. Beþ somun ekmek ve iki balýðý çoðaltýp beþ bin kiþiyi doyurmasýný ki hakça bölüþünce nimetin çoðalacaðýný ve herkese yetiþeceðini öðütler bu mesel. Gökten sofra indirtip tabaktaki balýðý dile getirmesini... Bu da verilen nimetlere nankörlük edenlerin cezasýz kalmayacaðý uyarýsýdýr. Taberiye Gölü kýyýsýnda havarilerine görünmesini ve boþ kalan aðlarýný bir anda balýkla doldurmasýný... Bu da Tanrý’yý ve inancý temsil eden Ýsa’nýn lütfu olmadan insanlýðýn günlük ekmeðini elde edemeyeceðini anlatýr. Derviþ Zaim’in yaklaþýmý ise mucizelere inanmanýn insanlar için her daim þifa bulmak için bir yol olduðunu inkar etmeden, mistik yaklaþým yerine seküler bir yaklaþýmý tercih eden Spinoza’nýn felsefesine yakýndýr belki.
Zaim sinemasýnýn zengin metinleriyle ilgili ileri sürülen her fikir, derinleþtirilerek ve inceltilerek sunulmalýdýr. Buna olanak bulunmayan bu kýsa yazý çerçevesinde, yönetmenin nasýl özgün bir evrene sahip olduðunu vurgulamasý açýsýndan iki temaya daha dikkat çekmek gerekir Balýk’ta. Venedik Film Festivali’ne seçildiði halde hak ettiði ilgiyi görmeyen Çamur’da özellikle belirgin olan doðadan geleneksel yollarla þifa bulma temasýný bu kez daha etraflýca ele alýr Zaim. Çamur’daki gibi Balýk’ta da kadýn seven, sabreden, üreten, esirgeyendir, erkek egosuna yenilir. Nokta’da iþlenen suçu/ günahý geriye döndüremese de bunun için çýrpýnan, nedamet getiren karakter de genç balýkçýda kendini gösterir. ‘Baba’nýn Ýsa’nýn karþýtý, bir günahkar misali ortaya çýkýþý balýklarý çoðaltayým derken yok etmesi insanlýðýn da tüketim açmazýnýn metaforudur. Daha fazla üretmek için daha fazla yok etmeye programlý bir sistem kendi halinde bir balýkçý ailesinin de trajedisi olmaktadýr...
Filmin Künyesi
Yönetmen ve senarist: Derviþ Zaim Oyuncular: Bülent Ýnal, Sanem Çelik, Miroslava Kostyeva, Gizem Akman, Melih Sezgin, Coþkun Tamer Tür: Dram Yapým: 2013, Türkiye, 80 dakika
