Mýsýr’ýn yeni Cumhurbaþkaný Muhammed Mursi, Pazar günü cesur bir açýklamayla kendisine genel yasama ve yürütme gücü vererek benim gibi deneyimli gözlemcileri bile þaþýrttý.
Mursi ayrýca geçen hafta Sinai’ye asker göndererek Arap-Ýsrail iliþkilerindeki mevcut durumu karýþtýrdý. Camp David anlaþmasýnýn ek Güvenlik maddesine aykýrý olan böylesi bir olaya, 1973 Arap-Ýsrail savaþýndan beri rastlanmamýþtý.
Haziran’da iktidardaki cunta yani Silahlý Kuvvetler Yüksek Konseyi (SKYK), parlamentoyu laðvetmiþ ve tüm kayda deðer yetkileri üzerine geçirmiþti. Mursi’nin hamlesi, mecazi olarak halýyý SKYK’nýn ayaklarý altýndan çekti.
Kýsa süre öncesine dek Mursi, SKYK’nýn vekaleten yönetebilmesi için istekli bir araç olarak algýlanýyordu. Beklenen darbe Mursi tarafýndan sessizce gerçekleþtirilecek yumuþak bir darbe deðil, Generaller tarafýndan yapýlacak askeri bir darbeydi.
Mursi’nin yeni edindiði siyasi becerinin ilk üst düzey kurbaný, SKYK Ýstihbarat Þefi Binbaþý General Murat Muwafi oldu. Mursi, Hamas lideri Ýsmail Haniyeh’e yakýn ve bana anlatýlanlara göre, Gazze ve Mýsýr arasýndaki Refah geçiþini kalýcý olarak tekrar açma planýný kabul etmediði için Muwafi’nin gitmesi gerektiðine karar veren kiþi Haniyeh.
Devrimden sonra bile, SKYK tüm güvenlik ve askeri faaliyetlerini Tel Aviv ile eþgüdümlü hale getirerek, Ýsrail ile mevcut durumun korunmasýný saðladý. Bu, geçtiðimiz hafta 16 Mýsýrlý sýnýr muhafýzýnýn Refah yakýnlarýnda maskeli militanlar tarafýndan öldürülmesine karþýlýk olarak iþgal altýndaki Sinai’ye Mýsýr’ýn asker, tank ve helikopterlerini göndererek Ýsrail’e karþý dirençli bir tavýr alan Mursi’yi memnun etmiyor.
Mursi Ýsrail’e emrivaki yaparak zor bir seçenek sundu: gittikçe daha da kontrolsüzleþen Sinai’de sayýlarý artmakta olan ve Ýsrail’e saldýrý düzenlemeye þüphesiz can atan mücahitlerle etkili bir þekilde baþ etmek istiyorsa, bölgede Mýsýr’ýn askeri varlýðýný kabul etmek zorunda. Bu Camp David’i büyük ölçüde tehlikeye soksa da...
Ardýndan Mursi, SKYK’nýn en üst düzey yetkilileri Mareþal Muhammed Hüseyin Tantavi ve Korgeneral Sami Anan’ý istifaya zorladý ve bu istifalar Pazartesi günü canlý yayýnda ilan edildi. Bana söylenene göre bu yetkililer kaderlerini televizyondan öðrendiler. Mursi yerlerine atananlarý da ayný anda resmen ilan ettiði için, itiraz etmeleri düþük bir ihtimaldi. Çünkü bu 200 yýllýk Mýsýr Ordusu içinde daha önce görülmemiþ bir bölünmeye sebep olabilirdi.
Mursi, Tantavi’nin yerine kendi seçtiði bir genelkurmay baþkaný atadý. Tümgeneral Abdülfettah El Sisi çok daha genç ve Mübarek’in ‘eski muhafýzlarýndan’ deðil. Mursi ayný zamanda Sisi’yi Savunma Bakaný yaptý ve güvenebileceði pek çok adamý; ordu, donanma ve hava kuvvetlerindeki kilit noktalara yerleþtirdi.
Bu görev için Müslüman Kardeþler’in ikinci tercihi olan Mursi atandýðýndan beri, bariz uysallýðý ve zayýflýðý ile alay konusu edilmiþti. Özellikle de Tevfik Okaþa tarafýndan sunulan bir söyleþi programýnda ve El Düstur gazetesinde, Mýsýr medyasýndaki Mübarek destekçisi kanadýn yürüttüðü bir iftira ve alay kampanyasýyla karþý karþýya kaldý.
Bu yeni ve katý Mursi, bu hafta Mýsýr baþsavcýsýna Okaþa’ya ve El Düstur editörü Ýslam Afifi’ye karþý hakaret davasý açmasý talimatýný verdi. Okaþa þimdiden iþini kaybetti.
Ýsyaný ateþleyen siyasi aktivist ve göstericiler, Mursi’nin eski rejimin kalýntýlarýna karþý bu sert tavrýný coþkuyla karþýladý. Binlerce kiþi Mursi’nin nefret edilen Cunta’ya karþý zaferini Tahrir Meydaný’na çýkarak kutladý.
Yine de yeni Cumhurbaþkaný’nýn kendi üzerinde topladýðý bu güç, iki tarafý keskin bir kýlýç olabilir. En azýndan þimdilik orduyu, asýl yapmasý gerekene odaklanmasý için kýþlalarýna göndermeyi baþardý. Bu da Mýsýr’ýn sýnýrlarýný ve halkýný korumak. Fakat Mýsýr halký için istikrarlý ve uyumlu bir geleceðin ve milli birliðe sahip bir hükümetin anahtarý, þu anda 100 kiþilik bir konsey tarafýndan hazýrlanmakta olan anayasa olacak.
Bu belge þimdiden, laik liberal unsurlar ve Þeriat’a dayanan bir model yaratmak isteyen Ýslamcýlar arasýnda þiddetli bir anlaþmazlýk kaynaðýna dönüþtü.
Mursi’nin kendine verdiði yetkiler arasýnda anayasa konseyinin kararlarýný iptal etmek de var. Mursi, Cumhurbaþkaný olmadan önce Müslüman Kardeþler üyeliðinden feragat ettiyse de, hala oldukça muhafazakar.
Bunun yanýnda Mursi ‘istifa’ seçeneðiyle Generaller’e itibar kaybetmeyecekleri bir çýkýþ yolu sundu ve böylece devrim sýrasýnda yaklaþýk 800 protestocunun ölümünden ve çeþitli insan haklarý ihlallerinden dolayý yargýlanacaklarý gerçek bir yüzleþme konusundaki isteksizliðini açýk etti. Birçok protestocu yeni hükümetin Mübarek’in generallerini yargýlamasýný isterdi.
Yeni Cumhurbaþkaný’nýn devlet kurumlarý ve karar verme süreçleri üzerindeki tekeli, takip ettiði Hüsnü Mübarek’inkine rakip olacak. Mursi kendine; baðýmsýz olarak kamu politikalarýna karar verme, uluslararasý anlaþma imzalama ve yeni yasa üretme hakký tanýdý.
Pek çok kiþi bunun, Müslüman Kardeþler ve Mursi’nin yakýn çevresinin egemen olduðu, büyük güce sahip yeni bir yönetim ortaya çýkaracaðýndan endiþe duyuyor. Aslýnda bu dini bir diktatörlük.
Cumhurbaþkaný Mursi’nin SKYK’nýn elinden aldýðý gücü akýllýca, tüm Mýsýrlýlar ve Araplar’ýn yararýna kullanacaðýný umalým.
Filistinliler’in, Mursi yönetiminin öncekilerin Ýsrail çýkarlarý doðrultusundaki politikalarýný devam ettirmeyeceðini umut etmek için sebepleri var.
Gerçekten de Ýsrail bu uyanýþtaki en büyük kaybeden olabilir. Güçlü dostu Türkiye’yi kaybetmiþ olan Ýsrail þimdi de Mýsýr’ý kaybetme tehlikesiyle karþý karþýya. Ýsrail’e destek vermesi için yýllar içinde Mýsýr’a 35 milyar dolarlýk askeri yardým yapan ABD de olanlarý endiþeyle izliyor.
Gazze’ye giden filodaki barýþçýl aktivistlere karþý gerçekleþtirdiði þiddetli saldýrý sonrasýnda, Türkiye Ýsrail’e sýrtýný döndü. Muhammed Mursi’nin Gazze iktidarýndaki Hamas ile iyi iliþkileri var. Bu da þüphesiz dýþ politika kararlarýný etkileyecektir ve var olan barýþ anlaþmalarýný tehlikeye sokabilir.
Filistinliler bu etkiye ‘Gazze’nin Laneti’ diyor.
* Bu yazý STAR Gazetesi için kaleme alýnmýþtýr.
