2020 yılının mart ayında Şikago’da yapılacak olan Müslüman ruh sağlığı konferansına (Muslim Mental Health Conference) davetli konuşmacıyım. Konuşmamın özetini yazdım. Sunumumu toplumun psikolojik iyilik halini yükseltmek için yapılabilecek eğitim programları önerisi üzerine kurdum. Önerilerimi önceden sizlerle de paylaşmak istiyorum.
İnsan gücümüzü arttırmak istiyorsak sadece diploma programları, yabancı dil öğrenme, bilgisayar teknolojilerini öğrenmek vb. gibi eğitimler üzerine odaklanmamalı, aynı zamanda psikolojik becerileri öğreten eğitimlere de odaklanmalıyız. İki grup eğitimler birbirini destekleyici niteliktedir. Kanaatimce en azından dört farklı psikolojik bilgi kökenli eğitimi toplumsal düzeyde yaygınlaştırmalıyız. Bunlar; Evlilik geliştirme eğitimleri, anne babalık eğitimleri, iyilik hali (well-being) eğitimleri ve öfke kontrol eğitimleridir.
Bu eğitimler eşlere evlilikleri daha iyi hale getirecek becerileri öğretmeye çalışır. Atölye şeklinde yapılan ve tüm gün süren çalışmaya eşler beraber katılır. Bu eğitimlere John Gottman’ın “The Art and Science of Love” adlı atölyesi ve benim geliştirdiğim “Mutlu Evlilik Atölyesi” örnek verilebilir. Bu eğitimin eşleşme ve evliliğe hazırlık formlarını geliştirip uygulamak da anlamlıdır.
Anne babalık eğitimlerinde anne ve babalara ebeveynlik ile ilgili beceriler öğretilir. Dünyada bu tür eğitimin en önemli örneği positive Parenting Program’dır (Triple P). Avustralya’dan klinik psikoloji profesörü olan Matt Sanders’in kurduğu bu program 30’dan fazla dile çevrilmiştir. Programın internet üzerinden işleyen formu da vardır. Yakın zamanda eğitimlerine başlayacağım “Anne babalık Atölyesi” de bu türden bir eğitimdir.
İyilik halini geliştirmeye çalışan programların öncü ismi Martin Seligman’dır. Martin Seligman Amerikan ordusu için bir iyilik hali eğitim programı geliştirmiştir. Avustralya hükümeti bu türden programları toplumun her kesimine yayma siyasetine sahiptir. İngiltere’de bu eğitim bazı parçaları ilk ve orta okullara kadar yayılmaya başlamıştır. Benim geliştirdiğim ve yakında ilk örneklerini yapmaya başlayacağımız “Genç İnsanın 8 Sorumluluğu” bu türden bir eğitim programıdır.
Toplumun yaklaşık %5-8’nin sorun olacak düzeyde öfke kontrol problem yaşadığı bilinmektedir. Kontrolsüz öfke şiddet davranışının yayılmasına sebep olmaktadır. Batı ülkelerinde mahkemeler bazı kişileri öfke eğitimi almaya zorlamaktadır. Dünyada çok sayıda işleyen öfke kontrol eğitimi programları vardır. Benim geliştirdiğim ve tez çalışması ile etkinliğini gösterdiğimiz “5 Basamaklı Öfke Kontrol Eğitimi” bu türün örneklerinden biridir.
Bu eğitimler seminer şeklinde değil mutlaka atölye (workshop) şeklinde yapılmalıdır. Çünkü amaç sadece bilgi edinmek değil beceri kazanmak ve bilginin kişiselleştirilmesidir. Bu da ancak atölye formatı ile mümkündür. Ayrıca bu programlar konun uzmanları tarafından hazırlanmalı, kendi eğitim materyalleri olmalı, programlar öğretecekleri beceriler açısından yapılandırılmalıdır. En azından bu dört program düzenli aralıklarla gerçekleştirilmelidir. Çok sayıda grup tarafından, çok sayıda ayrı yerde eş zamanlı yapılmalı, 10 yıllık bir süreçte toplumun %10-25’ne ulaşabilmelidir.
Tüm bu hedefleri yapabilmek hiç de kolay değildir. Bu hedeflerin gerçekleşmesi için stratejik düşünmeye, insan gücüne, kurumsal organizasyonlara ve eğitimleri destekleyecek ekonomik güce ihtiyaç vardır. Benim kurduğum Zihin Okulu Türkiye için yukarıda bahsettiğim hedefleri gerçekleştirmek için yola çıkmıştır. Bu Çaba Amerikan Müslümanları ve diğer topluluklar için de gereklidir.
