Günlerdir “Nereden çýktý bu Arakan Müslümanlarý, Myanmar da neresi?” sorularýna, “Onlar hep oradaydý; Myanmar da Burma diye bildiðiniz ülke” cevabýný yetiþtirmeye çalýþýyorum. 30 yýl kadar önce bir derginin dýþ politika sayfalarýný hazýrlardým; Burma’daki Budistler’in ölümcül baskýsý yüzünden Bangladeþ’e sýðýnan Arakan Müslümanlarý’ndan kimbilir kaç kez söz edilmiþtir o sayfalarda...
Eskiyle þimdi arasýnda bir fark var: Yarým yüzyýl diktatörlükle yönetilen, dünyanýn kendi haline terk ettiði bir ülkeydi burasý; son bir yýldýr ülke kapýlarý dýþarýya açýldý, içeride de muhalefetin sesine kulak verilir oldu. Halk modern tarihinde ilk kez özgürlüklerin tadýný çýkarmaya baþladý.
Uluslararasý camia en koyu ambargolardan birini Burma’ya uyguluyordu; ambargolar kaldýrýldýðý gibi buralýlarýn “Bize Burma deðil Myanmar deyin” talepleri de ilk kez dinleniyor. Bakýn biz bile oradan söz etmek gerektiðinde artýk ‘Myanmar’ diyoruz.
“Diktatörlük nasýl bir þey?” merak edene ülkeyle ilgili bilgileri aldýðým New Yorker yazarý Evan Osnos’tan bir örnek: New Light of Myanmar gazetesinde, hem de baþyazý sütununda, ‘Cep Telefonu’ baþlýklý bir yazý çýkmýþ... Cep telefonu denen sihirli nesne okurlarý kullanýma özendirecek bir dille anlatýlýyormuþ... Ne zaman? Bu yýlýn mayýs ayý sonlarýnda...
Son 20 yýldýr tepe tepe kullanýlan cep telefonu Myanmar’da yeni devreye girmiþ çünkü... 217 ülke arasýnda cep telefonu kullanýmýnda 215. sýrada yer alýyormuþ Myanmar...
Osnos deðiþimi þöyle anlatýyor: “2011 yýlýnýn mart ayýnda yönetime gelenler 49 yýldýr ilk kez sivil bir hükümet teþkil ettiler. Yeni hükümet cezaevlerinde bulunan yaklaþýk yediyüz siyasi muhalifi, Budist rahibi ve sanatçýyý serbest býraktý. Medya üzerindeki sansür kalktý, sendika kurmaya izin verildi, muhalif parti adaylarýnýn seçime girmesi saðlandý.”
Her þey acýmasýz ve hýrsýz bir askeri diktatörün 77 yaþýna eriþip yaþlandýðýný anlamasýyla baþlamýþ. Gen. Than Shwe iþ baþýnda olduðu 18 yýl içerisinde o denli zenginleþmiþ ki, sýrf futbol düþkünü torunu sevinsin diye bir milyar dolarý gözden çýkarýp Manchester United takýmýný satýn almayý düþünmüþ... Transperancy International örgütü Burma’daki yönetimi ‘dünyanýn en hýrsýz rejimi’ olarak ilân etmiþ...
Þimdilerde Budistlerin Müslüman kýyýmýndan yeniden söz ediyoruz ya, askeri diktatörlük döneminde Budist rahipler de kýyýmdan nasibini almýþ… 2007 yýlýnda ülkenin baþkenti Rangoon’da ayaklanan rahipler ‘Arap Baharý’ türü bir ‘Safran Devrimi’ baþlatmak istemiþ; ordu ateþ açmýþ üzerlerine ve çok sayýda rahip hayatýný kaybetmiþ…
Zayýf ve iradesiz olduðu için eski diktatör tarafýndan seçilen þimdiki lider Gen. Thein Sein daha ilk günden reform sözü vermiþ. Burmalýlar inanmamýþ. Tüccar sýnýfý taze generaller üzerinde çalýþmaya ve onlarý beceriksizliklerini kabule zorlamýþ. Biraz baþarýlý olmuþlar. Nihai darbe, bütün dünyanýn tanýdýðý, hayatýnýn tam 21 yýlýný cezaevi ve ev hapsinde geçirmiþ Nobel ödüllü azýlý muhalif Aung San Suu Kyi ile yeni diktatör Thein Sein’in buluþmasýyla inmiþ...
Aung San Haným, kendisini evinde ziyaret eden Sein’in samimiyetine inandýðýný açýkladýðý gün her þey bambaþka olmuþ...
Meclis’teki yüzde 7’lik kontenjan için yapýlan ilk seçimde sandalyelerin neredeyse tamamýný Aung San’ýn partisinin adaylarý kazanmýþ... Osnos, “Asker-sivil bürokratlarýn oturduðu mahallelerde bile muhalefet kazandý” diyor.
Geçende Baþbakan Tayyip Erdoðan’ýn “Arakan Müslümanlarýna ne yapabiliriz?” sorusunu da yönelttiði bir ortamda bulundum. Yerlilerin ‘Rohingya’ dedikleri Arakan Müslümanlarý konusuyla ilgili Osnos’un verdiði en son bilgiyi aktarayým: “Þu anda ülke ‘Müslüman bir etnik grup (Rohingya) ile yerel Budistler arasýndaki gerilimi nasýl azaltýrýz?’ sorusu üzerine yoðunlaþmýþ durumda.”
Tayyip Bey yolunu Myanmar’a düþürürse sorunun çözümü kolaylaþabilir.
