ABD Baþkaný Donald Trump’ýn danýþmaný ve damadý Jared Kushner ile Masrur Barzani’nin görüþmesinde kararý verilen Kuzey Irak referandumunun üzerinden bir ayý aþkýn bir süre geçti. Bu kýsa zaman dilimine sýðan geliþmeler bölgenin geleceðini derinden etkileyecek cinsten.
Peþmerge’nin DEAÞ’la mücadele adý altýnda ele geçirdiði Kerkük artýk Baðdat’ýn kontrolünde. Kuzey Irak’ý komþu ülkelere baðlayan sýnýr kapýlarý Baðdat’a devrediliyor. Son olarak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Baþkaný Mesut Barzani istifa etti.
Önce bir parantez açalým. Tüm bunlar olurken Ankara’yý masanýn dýþýnda kalmakla eleþtirenler oldu. Oysa bu yaþananlarýn hepsi Ankara’nýn da parçasý olduðu üçlü mekanizma tarafýndan baþýndan sonuna planlanmýþ, tüm aþamalarý hesaplanmýþ bir stratejinin ürünüydü. Nitekim 2 Ekim’de Daily Sabah’ta, 5 Ekim’de de bu köþede üç aþamalý stratejinin anahatlarýný yazmýþtým.
Bu stratejiye son þekli 21 Eylül’de New York’ta Türk, Ýran ve Irak Dýþiþleri Bakanlarýnýn toplantýsýnda verildi. Hatta bir Türk yetkilinin referandum öncesi Mesut Barzani’yle bir araya geldiðini, tüm bu aþamalarý kendisine anlattýðýný, “Her þeyini kaybedersin” uyarýsýnda bulunduðunu, Mesut Barzani’nin ise “Peþmerge size izin vermez” dediðini de biliyorum.
Mesut Barzani Türkiye’nin telkinlerinden çok Ýsrail’le sýký fýký iliþkileriyle bilinen Kushner’in teþviklerini dinlediði için bu noktadayýz. Þimdi bundan sonrasý önem kazanýyor. Barzani’nin istifasýndan sonra nasýl bir Kuzey Irak’ýn ortaya çýkacaðý Türkiye’yi yakýndan ilgilendiriyor. Diðer bir deyiþle Ankara’nýn nasýl bir Kuzey Irak istediði sorusu üzerinde durulmayý hak ediyor.
Ankara’nýn perspektifine iliþkin ipuçlarý taþýyan üç geliþme var. Birincisi Barzani’nin istifasýna iliþkindi. Bu memnuniyetle karþýlandý. Yapýlan ilk yorum “Normalleþme için atýlan önemli bir adým” þeklinde oldu. Beyaz yakalý yeðen Neçirvan Barzani’nin IKYB’nin baþkaný olacaðý, Türkiye ile iliþkileri normalleþtirmek için çabalayacaðý beklentisi doðdu.
Ayrýca IKYB’nin istifanýn ardýndan Ankara’nýn tutum deðiþtireceðini umduðunu da biliyoruz. Ancak bekledikleri gibi olmadý. Ankara IKYB’nin referandum sonuçlarýný dondurma kararýný kabul etmedi. “Bu yetmez, referandum tamamen iptal edilsin” dedi. Ayný zamanda istifaya raðmen Ýbrahim Halil Sýnýr Kapýsý’nýn Baðdat’a devri ýsrarýndan vazgeçmedi. Bundan sonra iliþkileri Baðdat üzerinden kuracaðý mesajýný güçlü bir þekilde vermeye devam etti.
Bu þu anlama geliyor: IKYB’de dümenin baþýna Neçirvan Barzani geçse bile iliþkiler bir daha hiçbir zaman eskisi gibi olmayacak. Ankara Kuzey Irak’a iliþkin politikasýný köklü bir þekilde deðiþtirdi. Bu politika deðiþikliðinin temelinde Kuzey Irak’la yaþanan derin güven bunalýmý yatýyor. Anladýðým kadarýyla Ankara “Bugün referandum yapan 10 yýl sonra bir fýrsat yakaladýðýnda yeniden aynýsýný yapar” diye düþünüyor. Bu yüzden IKYB’yi daha önce güçlendiren tüm araçlar bir bir geri alýnacak. Barzani’yi baðýmsýzlýk rüyasýna iten potansiyel ortadan kaldýrýlacak.
