ABD’nin dýþ güvenlik stratejisinin bir devamý olarak NATO stratejisine dönüþmüþ olan Füze Kalkaný projesi, 2002’den günümüze kadar farklýlaþarak da olsa güvenlik konularýnýn merkezindeki yerini koruyor.
2002’de, özellikle Ýran’ýn anti-balistik füze denemeleri ve nükleer çalýþmalarý gerekçe gösterilmiþ, “haydut devletler” örnekleri verilmiþ ve bilinmez ellere geçebilecek kitle imha silahlarý tehdit olarak tanýmlanmýþtý. NATO ülkelerini Ýran, Kuzey Kore ya da iç savaþ yaþanan Ortadoðu ülkelerinden gelebilecek füze saldýrýlarýndan korumak için de bir Füze Kalkaný sistemi kurulmasýna karar verilmiþti.
2010’a kadar Füze Kalkaný sisteminin nasýl kurulacaðý ve kapsama alaný, diðer bir ifadeyle menzili tartýþýlmýþtý. Bu çerçevede ABD’nin önerisi öngörülen tüm üye devletlere eþ zamanlý olarak füze savunma sistemlerinin yerleþtirilmesi, bunlarýn da menzillerinin Türkiye’yi kapsamayacak kilometrelerde olmasýydý. ABD’nin bu çerçevedeki yaklaþýmý Türkiye’yi koruma altýna alýp almamakla ilgili deðil, Türkiye’yi kapsayacak menzildeki sistemin Rusya’yý da içine alacak olmasýyla ilgili idi. O dönemde ABD, Rusya’yý, tabir yerindeyse huylandýrmak istememiþti.
Tehdit ne?
2010’a gelindiðinde NATO’nun Rusya ile ilgili tutumunda deðiþiklikler baþlamýþ ve NATO Lizbon Zirvesi sonrasýnda Füze Savunma sisteminin kapsama alaný ve uygulamasýnda deðiþiklik kararý alýnmýþtý. ABD’nin yeni baþkaný Obama, sistemin kademeli kurulmasýný, Türkiye’nin de koruma altýna girmesini saðlayacak bir yapýya dönüþmesini saðlamýþtý. Bununla birlikte, sistemin öncelikle Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne kurulmasý kararýnda bir deðiþiklik olmamýþ, ardýndan Baltýk Ülkeleri, Romanya ve Bulgaristan ile Portekiz ve Ýspanya gelmiþti.
Füze kalkaný sistemi, radar ve füze bataryalarýndan oluþan, 4.000-5.000 km. çaplý bir sahada, havadan savunma saðlayan bir sistem. Sistem çerçevesinde hali hazýrda Polonya, Romanya, Ýspanya ve Türkiye’de (Malatya) kalýcý üsler bulunuyor; yani Baltýk Ülkelerinde yok. Ayrýca ABD’nin Aegis füze savunma sistemi de Akdeniz’deki ABD donanmasýnda (6. filo) sürekli dolaným halinde. Bu arada belirtelim, Homeros’a göre Aegis etrafý yýlanlarla çevrilmiþ göðüs kalkaný demek.
Amaç ne?
Aegis, Lockheed Martin firmasý tarafýndan üretilen ve ABD tarafýndan kullanýlan bir sistem olarak kullanýlmakla birlikte, ayný zamanda Avrupa füze savunma sisteminin bir parçasý. Dolayýsýyla füze savunma sistemi konusunda NATO bünyesinde alýnacak kararlarda ABD’nin ne denli aðýrlýðý olduðunu anlamak zor deðil.
Tüm bu süreç, esasen füze sisteminin NATO ülkelerini Ortadoðu’daki ülkelerden, terör kuruluþlarýndan ya da Kuzey Kore’den korumak için geliþtirildiðine dair epeyce kuþku uyandýrýyor. Pakistan’da yönetim “kötü ellere” geçip de Ýspanya’yý mý vuracak, emin olmak kolay deðil.
Ancak ABD, NATO’nun da onayý ile Romanya’daki Füze sistemine ait üssü aktive edince, sorularý daha açýk sorma ihtimali ortaya çýkýyor. Romanya’da aktive olan üs, Rusya’nýn doðrudan NATO hedefi olduðu anlamýna gelir. Bu, NATO’nun Rusya’ya saldýracaðýný deðil, Rusya’nýn Avrupa’ya baský yapacaðýný ima eder. Diðer bir ifadeyle Füze savunma sistemi, Rusya tehdidine karþý önlem almak gerektiðine dair bir ortam yaratýr.
Bu hava, gerçekle ne derece uyumlu emin olmak kolay deðil. Kýrým ve Suriye müdahalelerinden sonra Rusya’dan þüphelenmeye uygun bir ortam var. Ancak Füze sistemi, gerçekten Rusya’yý durdurmak için mi, yoksa NATO’nun Avrupalý müttefiklerini ABD’ye daha fazla baðlamak için mi, iþte açýk olmayan burasý.
