ABD Merkez Bankasý Baþkaný Bayan Yellen önceki gün Kongre’de para politikasý sunumu yaparken, ABD’nin bir oligarþi olup olmadýðý- sorusuyla karþýlaþtý. Oligarþi, yani yönetimin, iktidarýn küçük ve elit kesimin elinde olmasý... Ýddia, dünyanýn en katýlýmcý ve geliþmiþ demokrasilerinden biri olma- konumundaki ABD için þaþýrtýcý. Ayrýca soru, demokratik sistemin merkezi parlamentoda dillendirildiði için þaþýrtýcý. Soran da demokratik sistemin asli unsurlarýndan, seçilmiþ bir senatör.
Soruyu soran Senatör Sanders, dünyanýn hala en zengin ülkesi ABD’de ekonomik varlýðýn giderek artan hýzda küçük bir grubun elinde toplandýðýný örneklerle anlattý. Son yýllarda yaratýlan zenginliðin nüfusun yüzde 1’inin elinde toplandýðýný, gelir orantýsýzlýðýnýn ve uçurumun baþka hiçbir geliþmiþ ülkede bu kadar derin olmadýðýný vurguladý.
Senatörün verdiði rakamlar önemli. Bu rakamlar daha sonra da gündeme gelecek. Wall Street - FED - faiz artýþý - Yellen - ABD verileri - Resesyon - Enflasyon gibi medyatik ayrýntýlarýn ardýnda ABD’nin daha derin yüzünü bu rakamlar gösteriyor:
- ABD’de en zengin 400 kiþi, nüfusun yarýsýndan, yani 150 milyon kiþiden daha fazla varlýða sahip.
- ABD’nin en zengin yüzde 1’i ABD ekonomik gücünün yüzde 38’ine sahip.
- Nüfusun yüzde 60’lýk kesimi ise, ekonomik zenginliðin yüzde 2 sine sahip.
- 2009-2012 arasýnda ABD’de yaratýlan gelir ve rantýn yüzde 95’i en zengin yüzde 1’e gitti.
- Bu tabloda ABD çocuklarýnýn yüzde 22’si yoksulluk sýnýrýnda ve sýnýrýn altýnda. Ve ABD bu oranla -geliþmiþ- ülkelerin en önünde
- Geçen yýl ortalama bir Amerikan ailesi, 25 yýl öncesinden daha az yýllýk gelir kazandý.
- ABD’de orta sýnýf yok oluyor.
Senatörün bu verilerine dayanak olan çalýþma, Princeton Üniversitesi’nden Prof. Gilens ve Northwestern Üniversitesi’nden Prof. Page’in ortak çalýþmasý, ABD’de siyaseti elitlerin-zenginlerin belirlediðini ve geniþ kitlelerin tercihlerinin zenginler lehine gözardý edildiðini gösteriyor. Çoðunluk baþka birþey istese bile, sonuçta elitlerin-zenginlerin isteði oluyormuþ. Profesörler ABD demokrasisinin bu durumda gölgelendiðini savunmaktalar.
Senatör bu verilerle FED Baþkaný’na, -Biz kapitalist bir demokrasi miyiz, yoksa ekonomik ve siyasi gücün milyarderlerin elinde olduðu oligarþik bir toplum mu olduk-diye sordu. Yellen ise bu tehlikeli soruya, -Etiketler koymayý tercih etmem. Evet, son zamanda eþitsizlik artýþ trendinde, kiþisel olarak bu durumdan kaygýlýyým. Ancak çareyi politika yapýcýlarý bulmalý- dedi.
Soru-cevap yanký bulurken, sað muhalefet Demokrat Partili Senatör’ün biraz fazla solda- olduðunu, ekonomi bilmediðini ve 2016 Baþkanlýk seçimi için zemin yokladýðýný savundu... (Hemen söyleyelim, bu siyasi çizgiyle seçilemez)
Bu arada Senatör sorularla -zenginlerden daha fazla vergi alýnmasýna- yol yapýyordu. 2007-2008 krizinden beri zenginlerden yüzde 75-90 arasýnda vergi alarak ekonomik eþitlik saðlanacaðýný düþünenlerin sayýsý hayli fazla. Arada bu konuya deðiniyoruz... Vergi almak, kazý öldürmeden altýn yumurtlamasýný saðlama ve fazla baðýrtmadan tüylerini yolma sanatýdýr. Yüzde 75 oran ise vergi ile gasp arasýnda kalan gri bir alandýr. Yüksek vergi alarak sýnýflararasý eþitlik saðlanmasý mümkün mü? Böyle birþey tarihte nerede ve ne zaman oldu- diye durup bir düþünmek gerek. Bu arada -oligark- diye Putin’in çevresine nokta atýþý yapýlýrken Washington’da -oligarþi- lafý kulak týrmalýyor.
Yellen’in görevi ABD sýnýfsal yapýsýný deðiþtirmek deðil. Haklý olarak bu iþlere politika yapýcýlarýn, meclisin, hükümetin karar vermesi gerektiðini söyledi. Yellen’in aslýnda -sermayeden ve oligarþiden yana- olduðu da söylenemez, çünkü geniþ kitlelere istihdam yaratacak bir ekonomiyi, tek baþýna para politikasýyla kurmaya çalýþýyor. Bu iþ tek para politikasý ile olmaz, ama vergi-maliye politikasý, kilitlenmiþ ABD siyaseti yüzünden iptal.
Yellen’in istihdam ve büyüme hedeflerine bakýlsa FED, dünyanýn en -proleter ve orta sýnýf dostu- kurumu. FED yýllardýr ABD’de istihdam artsýn, ücretler artsýn diye uðraþýyor. Ve daha baþarý saðlayamadý. FED’in son altý yýldýr uðraþmasý aslýnda piyasalarý deðil, emekçileri ve orta sýnýftakileri istihdam ve konut piyasasý üzerinden kurtarmak için. ABD düzelince de dünya ekonomisi istikrara kavuþacak. Küresel ekonomik büyüme, sürekli orta sýnýfýn büyümesini saðlýyor. Arýzasýz büyüme varsa, bütün dünyada orta sýnýf daha büyüyor. Pasta bol ve büyükken kimse yüzde 1 ile oligarþiyle uðraþmazdý. Yellen’ýn derdi oligarþi deðil, orta direði kurtarmak.
twitter.com/selimatalayny
