Oxford Üniversitesi’nin Reuters Enstitüsü’nün 37 ülkede yaptığı bir araştırmaya göre Fake news yani SAHTE habere en çok Türkiye maruz kalıyor. Hemen ardından ise komşumuz Yunanistan ve ABD… Bu konuda en şanslı ülkeler ise Almanya, Danimarka ve Hollanda…
***
Türkiye neden sahte haberde ilk sırada?
Birincisi öne geçeceğim diye olur olmaz bilgileri teyit etmeden sosyal medyada duyuran gazeteciler. Üstelik çoğu kamuoyunca bilinen gazeteciler.
İkincisi terör örgütlerinin (PKK ve FETÖ) kara propaganda yapmak için SAHTE haberi bir yöntem olarak kullanmaları.
Üçüncüsü ise ideolojik saplantılı kişilerin gerçek bilgiyi çarpıtmaları.
Bu konu ile ilgili çok geriye gitmeden size birkaç fake news/SAHTE haber örneği vereyim.
***
Birincisi Sakarya’daki yavru köpeğin vahşice öldürülmesi. Bu insanlığa sığmayan gaddarlık tüm Türkiye’de tepki topladı. Öyle ki siyasiler bile olayı kınamak için açıklama yaptı.
Ancak olaydan bir gün sonra sosyal medyada bir video dolaşıma sokuldu. Videonun Sakarya’daki olaya ait olduğu iddia ediliyordu. Görüntülerde Arapça konuşan küçük iki çocuğun tam da Sakarya’da öldürülen yavru köpeğe çok benzeyen bir köpeğe işkence yaptıkları görülüyor. İşkencenin detayına girmek istemiyorum ama işkence yöntemi Sakarya’daki zavallı köpeğin maruz kaldığı muameleye benziyordu. İddiaya göre video Sakarya’daki vahşete aitti.
Video ile birlikte bir bilgi daha yayılmaya başladı. Sakarya’daki olayın failleri Suriyeli çocuklar. Oysa dolaşıma sokulan görüntü Ürdün’de farklı bir zamanda kaydedilmiş. Yani Sakarya’da yaşanan vahşetle hiçbir ilgisi yoktu. Seçime günler kala böyle bir SAHTE haberin hedefi seçim kampanyası sürecinde zaman zaman tartışma konusu olan Suriyeli sığınmacılar üzerinden iktidar partisini yıpratmak. Bu su götürmez bir gerçek.
***
Seçimlerden devam edelim. Seçim çalışmaları için gittiği Diyarbakır’da iftar sonrası konuşma yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın promter gittiği için konuşmasına ara verdiği iddiası. İddiaya göre daha önce hazırlanmış konuşmasını yapmak üzere kürsüye gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, promter bozulunca konuşmasına ara verdi. Hatta bu arıza yüzünden güvenlik müdürünü azarladı. Ancak bu da çarpıtılmış SAHTE bir haberdi.
Olayın gerçeği şuydu: Salonda bulunan bir kanaat önderi iftar sonrası namaz kılmak için salondan ayrıldı. Namazını kıldıktan sonra salona döndü ancak yeri başkasına verilmişti. Bunu fark eden Cumhurbaşkanı, koruma müdürüne söz konusu kişiye yerinin yeniden tahsis edilmesi için talimat verdi.
Erdoğan’a muhalif bazı gazeteler bu SAHTE haberi manşetlerine taşıdı. Amaç yine belli. Algı yaratma ve manipülasyon.
Seçim sürecinden bu yana FOX televizyonunun ana haberini takip etmeye çalışıyorum. “Ben gazeteciyim” diye ortalıkta gezen sunucu arkadaşın her SİYASİ haberin ardından uzun uzun yorum yapması beni hayrete düşürdü. Haber mi sunuyor kendi görüşlerini mi aktarıyor belli değil. Herkese bir ayar verme hali… Herkese bir söz yetiştirme derdi… Sorarsan “gazetecilik yapıyorum” diye savunur.
