Çalýþma hayatýnda ne yazýk ki bir dünya gerçeði olarak kazalarla karþýlaþmaktayýz. Neredeyse her gün bir iþ kazasý gerçekleþiyor. Bu noktada özellikle son 5 yýlda, gerek Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði mevzuatýnýn yürürlüðe girmesi gerekse de denetimlerle bu bilinç arttýrýlmaya çalýþýlýyor.
Hukuki olarak, bir kazanýn iþ kazasý sayýlabilmesinin çeþitli koþullarý vardýr. Ýþ Kazasý;
1 Sigortalýnýn iþyerinde bulunduðu sýrada,
2 Ýþveren tarafýndan yürütülmekte olan iþ nedeniyle sigortalý kendi adýna ve hesabýna baðýmsýz çalýþýyorsa yürütmekte olduðu iþ nedeniyle,
3 Bir iþverene baðlý olarak çalýþan sigortalýnýn, görevli olarak iþyeri dýþýnda baþka bir yere gönderilmesi nedeniyle asýl iþini yapmaksýzýn geçen zamanlarda,
4 Emziren kadýn sigortalýnýn, iþ mevzuatý gereðince çocuðuna süt vermek için ayrýlan zamanlarda,
5 Sigortalýlarýn, iþverence saðlanan bir taþýtla iþin yapýldýðý yere gidiþ geliþi sýrasýnda, meydana gelen ve sigortalýyý hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olay olarak tanýmlanmýþtýr.
Buna göre bir olayýn iþ kazasý sayýlabilmesi için;
- Kazayý geçiren kiþinin sigortalý olmasý,
- Kaza sonucu bedence veya ruhça engelli hale gelmesi,
- Kaza ile sonuç arasýnda uygun bir illiyet baðýnýn bulunmasý,
þartlarýnýn bir arada bulunmasý ile birlikte, olayýn yukarýdaki sayýlan hallerden birinde meydana gelmesi gerekmektedir.
SGK tarafýndan çýkarýlan 2016/21 sayýlý Genelgeye göre, iþyeri, sigortalý sayýlanlarýn maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte iþlerini yaptýklarý yerler olarak tanýmlanmýþ olup, iþyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden baðlýlýðý bulunan ve ayný yönetim altýnda örgütlenen iþyerine baðlý yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yýkanma, muayene ve bakým, beden veya meslek eðitimi yerleri, avlu ve büro gibi diðer eklentiler ile araçlar da iþyerinden sayýlmýþtýr.
Burada en önemli nokta ise eðer bir olay iþyerinde gerçekleþiyorsa, kesinlikle iþ kazasý sayýlmasý yönünde yapýlan SGK deðerlendirmesidir. Çalýþanýn iþyerinde bulunduðu sýrada meydana gelen olaylarýn yapýlan iþle ilgili olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn iþ kazasý sayýlmaktadýr.
Örneðin; sigortalýlarýn iþyeri sayýlan yerlerde; avluda yürürken düþmesi, dinlenme saatinde top oynarken ayaðýnýn burkulmasý, bahçede meyve aðacýndan meyve toplarken düþmesi, tarlada çalýþýr iken traktör ile kaza geçirmesi, yemek yerken elini kesmesi, dinlenme odasýnda dinlenirken sobadan zehirlenmesi, iþyerinde intihar etmesi, iþyeri sýnýrlarý içinde bulunan havuzda boðularak ölmesi, ücretli izinli bulunduðu sýrada çalýþtýðý iþyerindeki arkadaþlarýný ziyaret için geldiðinde kaza geçirmesi, araçlarla çalýþanlarýn bu araçlarda geçirecekleri kazalar iþ kazasý olarak kabul edilecektir.
Yine, çalýþanýn iþyerinde kalp krizi geçirmesi veya baþka bir hastalýk nedeniyle ölmesi ya da ruhen veya bedenen hemen veya sonradan engelli hale gelmesi iþ kazasý olarak kabul edilecektir.
Öncesinde, 2011/50 sayýlý Genelgede, ‘dýþarýdan bir etki veya herhangi bir olayla ilgili olmaksýzýn iþyerinde geçirdiði bir kalp krizi veya baþka bir hastalýk nedeniyle vefat eden sigortalýnýn ölümünün iþ kazasý olarak kabulüne imkan bulunmamaktadýr’ hükmü yer almaktaydý, ancak özellikle yargý, kalp krizi ile ölümlü hali iþ kazasý olarak saymakta, SGK kanunu kýsýtlayýcý bir genelge hükmü ile kalp krizinin bir iþ kazasý olmadýðýný belirtmekteydi. Ancak, söz konusu hüküm de Genelgeden kaldýrýlarak, artýk uygulamada SGK da bu olayý iþ kazasý saymaktadýr.
Yine, bu genelgeye göre, ‘Ýþveren tarafýndan yürütülmekte olan iþ’ ifadesiyle, iþyerinde veya iþyeri dýþýnda meydana gelen kazanýn iþverenin görevlendirmesi veya iþin niteliði gereði yapýldýðý sýrada karþýlaþabileceði kaza riskine karþý sigortalý teminat altýna alýndýðý ifade edilmektedir. Buna göre, torna atölyesinde çalýþan sigortalýnýn elini torna makinesine kaptýrmasý, tarlada çalýþan sigortalýnýn ilaçlama yaparken zehirlenmesi, tarlada çalýþan sigortalýnýn traktörün devrilmesi sonucu yaralanmasý ya da iþverene ait traktör ile tarlaya giderken yolda traktörle kaza geçirmesi, beyaz eþya tamir bakým servisinde çalýþan sigortalýnýn buzdolabý tamiri için gittiði binada dengesini kaybederek düþmesi sonucunda yaralanmasý gibi olaylar iþlerin yürütümü sýrasýnda ve çalýþma esnasýnda meydana geldiðinden iþ kazasý sayýlmaktadýr.
