Son dönemlerde sürekli þöyle oluyor: Meclis'te bir konunun araþtýrýlmasý gündeme geliyor ve Cumhur Ýttifaký, muhalefet partilerinin bu yöndeki taleplerini reddediyor...
Bu konuya bakarken, bir baþka konu da gözüme çarptý: 15 Temmuz Darbe giriþiminde aktif olarak "var" olduðunu bildiðimiz "yurtta sulh konseyinin" bir mahkeme tarafýndan "olmadýðýna hükmedildiðine" dair paylaþýmlardý.
Bugün, bu iki konuya deðinmek istiyorum. Gerçekleri ve tartýþmanýn hukuki yönünü bilmek herkesin hakký çünkü.
ERKLER ARASI DENGE
Devletin üç erki var. Yasama, yürütme ve yargý. Arasýndaki iliþki ve baðlam Anayasa'da düzenlenmiþtir. Birinin diðerine üstün veya tahakküm edici düzeyde seyretmemesi gerekir. Bu erkler arasýnda kuvvet yönünden bir mücadele olabilir ancak hiçbir zaman birinin kesin üstünlüðünü ilan edecek durumda olmamalýdýr. Bunun için görev alanlarýna saygý "eylemli biçimde" sürmelidir.
MECLÝSÝN ARAÞTIRMA YETKÝSÝ
Anayasanýn 98. maddesi Meclis'e, araþtýrma, genel görüþme, soruþturma ve soru suretiyle bilgi edinme ve denetleme yetkisi vermiþtir. Kimi zaman çýkarýlacak bir düzenleme için yasama araþtýrmasý yapýlýr ki bunun en yakýn örneði yapay zekâ konusunda kurulan komisyondur. Kimi zamanda hükümeti denetlemek için "siyasi araþtýrma" baðlamýnda kullanýlýr bu araþtýrma yetkisi.
BÝR KONU NE KADAR ARAÞTIRILABÝLÝR
Meclis yargýnýn faaliyet alanýna dahil olabilecek mahiyette bir araþtýrma yapamaz. Bu anayasal olarak mümkün deðildir. Özellikle bir konu yargýya intikal etmiþse, Meclis yargýlamanýn denetimini saðlayacak veya iþleyiþi etkileyebilecek baðlamda bir araþtýrma yapamaz. Bu hemen her ülkede aynýdýr (*).
SÝYASÝ BÝR HAMLE
Meclis'in yargýya intikal etmiþ olan bir konuda araþtýrma yapmasý gündeme gelse bile bunun çok sýnýrlý bir alan içinde kalabileceði, dolayýsýyla bu kritik noktanýn çoðu zaman yeni ve gereksiz gündemler ile yargýyý tartýþmaya açabileceðini görmek gerekir. Onun için reddedilen araþtýrma önergelerine ilk olarak bu açýdan bakýlmalýdýr.
RET GEREKÇESÝ AÇIKLANMALI
Meclis'in bu konuda "ret gerekçesini" toplumda kafa karýþýklýðý oluþturmayacak biçimde netleþtirmesinin bu "yüksek iletiþim çaðýnýn" bir gereði olduðunu belirtmek isterim. Bu konu atlanýyor veya üzerinde durulmuyor. Oysa gerekçelendirmek ve duyurmak gerekiyor.
HAKKIN KÖTÜYE KULLANIMI
Son dönemde þöylede oluyor. Mecliste tüm partiler bir konuda "araþtýrma komisyonu" oluþturmak için anlaþýyor. Öncesinde bir parti ayný konuda tek baþýna teklif sunuyor. Teklif -doðal olarak- reddediliyor. Reddedildi diye ajanslara haber geçiliyor. Sonra ayný komisyon tüm partilerin onayý ile kuruluyor. Ama ne fayda! Manipülatif bilgi tüm kanallarda dolaþýyor. Bu siyaset olabilir (!) ancak hukuki açýdan hakkýn kötüye kullanýmýndan baþka bir þey deðil bence.
YURTTA SULH KONSEYÝ
Birkaç "bildik!" yazar þöyle bir paylaþým/haber yaptýlar geçen gün: "Ankara'da bir mahkeme yurtta sulh konseyinin olmadýðýna dair bir karar vermiþ". Kararý aradým taradým, bulan bilen yok. Zira böyle bir karar yok. En güncel olan kararda ise "...Sanýklarýn darbe teþebbüsünün ülke çapýndaki planlamasýndan sorumlu olduklarý, Cumhurbaþkanýna suikast ve stratejik öneme sahip kurum ve yapýlarýn ele geçirilmesi planýný yaparak 15 Temmuz 2016 günü itibariyle hayata geçirmeye çalýþan ve sözde sýkýyönetim direktifini hazýrlayan kiþiler olduklarý, sanýklarýn bir kýsmýnýn Fetullahçý Terör Örgütü'nün gerçekleþtirdiði darbe giriþimini ülke çapýnda planlayan ve organizasyonunu yapan Yurtta Sulh Konseyi içinde yer aldýklarý..." tespit ediliyor(**).
YARGININ SÝYASÝLEÞTÝRÝLMESÝ...
Biz bu gerçeði söyleyinceye kadar, kaç kiþi inandý bu olmayan karara siz düþünün. Yargýnýn siyasileþtirilmemesi pek tabi ilkin yürütmenin görevi. Ancak bu muhalefeti sorumsuz kýlmýyor. Tüm partilerin uyuþtuðu bir konuda önceden davranýp önerge vermek de araþtýrma yapýlmasý "teknik" olarak mümkün olmayan durumlarla ilgili teklif verip yargýyý "þaibeli" alana düþürmek de, olmayan bir "kabulü varmýþ gibi" servis etmek de yargýya "muhalif" müdahaledir. Muhalefet etmek, yargýyý bu denli yýpratma hakký vermez...
(*) Detaylý bilgi için þu iki makaleye bakabilirsiniz:
- https://hukukdergi.ebyu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/10/2006_X_5.pdf
(**) Bahsettiklerim bu karardan: Yargýtay 3. Ceza Dairesinin 17.07.2024 tarih ve 2021/6496 esas, 2024/9381 karar sayýlý ilam. Merak edenlere 757 sayfalýk bu kararý iletebilirim.
