Bugün, 24/25 Aralık gecesi, Hıristiyan Âlemi’nin en büyük yortusu (bayramı) olan Noel.
Hıristiyan bayramları için kullanılan yortu (iorti) kelimesi Rumcadan gelme; hadi alafranga olsun diye Grekçe diyelim...
Hıristiyanların üç büyük yortusu var: Sırasıyla Noel, Paskalya ve Pentakosta.
Noel Hazret-i Îsâ’nın Doğum Günü îtibâr ediliyor; Paskalya çarmıha gerildiği ve onun üçüncü günü Tanrı Katı’na, yâni göğe vardığı günler, tabii mecâzî olarak... Pentakosta ise çarmıha gerilmesinden 50 gün sonra bir kere daha Havârîlerinin gözüne görünerek onlarla son bir defâ daha konuşması ki bu, Kilise’nin kuruluş/doğum günü olarak kabûl ediliyor.
Bu arada şu bilgiyi de ekleyelim:
Eğer Hazret-i Îsâ gerçekden yaşadı ve İncil’de anlatıldığı
târihde doğdu ise, verilen vakit hesâbına nazaran (Kudüs üzerinde o kuyrukluyıldızın belirli bir pozisyonda bulunmuş olması!) o zaman sâhici doğum günü de bu akşam, yâni 24 Aralık.
Bunlardan başka elbet daha bir dizi başka kutsal günler daha var ki onlar da yine önemli olaylara ve özellikle Azizlere işâret eden yıldönümleri.
Ancak bu konularla ilgilenen bâzı okuyucularım her sene bu noel haberinin gazetelerde birkaç gün arayla iki kere ardarda verildiğini farkederek muhtemelen hayret etmektedirler.
Bunun sebebi ise; Katolik ve Protestan Mezheblerinden olan Hristiyanların Noel’i, Ortodokslara nazaran farklı bir târihde kutlamaları.
Katolik ve Protestanlar “Jülyen Takvim”e göre hesablıyorlar, Ortodokslar ise “Gregoryen Takvim”e göre.
Şimdi sevâbına bunun ne anlama geldiğini de îzâh ederek mü’minler nezdindeki saygın pozisyonumuzu daha da şey edelim:
Papa 12. Gregorius’un 1582’de verdiği fermanla kabûl edilen güneş takvimi aslında gerçek (astronomik) güneş yılından 11 sâniye daha uzunmuş.
4. Yy.’dan o yana kullanılan Jülien Takvim ise gerçek güneş yılından 11 dakıyka daha uzun hesablanmış imiş (365.25 gün!). Onun için her 130 yılda bir takvime ekstradan bir gün ekleniyor imiş. Bu bakımdan “artık yıl” modeli düşünülmüş ve her dört senede bir o yıla ilâveten bir gün daha hesablanmış. Yâni buna göre 1900-2099 arası Jülyen Takvim Gregoryen takvimin 13 gün gerisinden gidecekmiş. Zâten 16. Yy.’da da 4. Yy.’a nazaran Jülien Takvim Gregoryen Takvimin 10 gerisine düşmüş imiş.
Esâsen Gregoryen Takvim Jülyen Takvimin “esnek” hâle getirilmiş biçimi imiş.
Gregoryen Takvim ayrıca gerçek güneş yılından da 11 sâniye daha uzunmuş.
