Nüfusun yüzde 68’inin obez olduðu, dünyanýn en þiþman ülkesi ABD, kilo sorununa biliþsel tedaviyle savaþ açtý. Tedavide hastanýn aþýrý kilo almasýna yol açan davranýþlar beyninden siliyor.
OBEZÝTE tedavisinde yeme davranýþý ve fiziksel aktiviteye ek olarak yaþam boyu kazanýlacak alýþkanlýklarýn öðretilmesi kilo yönetiminin temel amacýdýr. Ancak Amerikan Psikiyatri Birliði’nin yaptýðý araþtýrmalar davranýþlarda deðiþiklik tedavilerinin kilo veren þiþman kiþilerde kýsa süreli baþarýya neden olduðunu gösterdi. Davranýþ deðiþikliði tedavisi uygulanan diyet ve fizksel aktiviteyi de uygulayan baþarýlý kilo veren obezlerin kýsa süre sonra kilolarýný yeniden almasý alternatif bir tedavi yöntemi olan ‘Biliþsel tedavi’ modelini gündeme taþýdý. Amerikan Psikiyatri Birliði’ne göre davranýþý deðiþtirmek önemli ancak deðiþen davranýþýn kalýcý olmasýný saðlamak için biliþsel deðiþim þart.
Hasta reçetesini yazýyor
Psikiyatristler zayýflama süresince kazanýlan davranýþlarýn kalýcý deðiþimini bir türlü yakalayamadýklarýný savunuyor. Örneðin stresli bir durumda yemek yemeðe yönelen kiþiye yemek alternatifi stresi azaltacak aktiviteler öðretildiðinde bile, kilo verme sonrasýnda kiþi karþýlaþtýðý stresli bir uyaran karþýsýnda kazandýðý olumlu davranýþý unutuyor ve yine yemeðe yönelebiliyor. Ýþte bu durumun kilo verme sýrasýnda kalýcý kazanýlamayan bir durum olduðunu ve biliþsel farkýn yaratýlmasýnýn gerekliliði belirtiliyor. Biliþsel tedavinin temelini sadece gerçekçi hedefler belirliyor. Çünkü gerçekçi olmayan davranýþlarýn, beslenme reçetelerinin veya aktivite planýnýn obez kiþiye sadece kilo vereceði yönde baský ile yaptýrýlmasý, kiþinin kendi yeteneklerini kullanmasýný engelleyici bir faktör olarak karþýmýza çýkýyor. Bu açýdan araþtýrmacýlar Biliþsel Tedavi planýna baþlanacak obez hastalarýn muhakkak amaçlarýnýn üzerinde dikkatle durmasý gerektiðine dikkat çekiyor.
Doðru seçim kayýt altýnda
Biliþsel tedavinin ilk basamaðý; obez kiþide yemek yeme problemi bozukluklarýný kiþiye algýlatacak örnekler sunma ve problem çözmede kiþiye öncelik tanýyýp onun çözüm üretmesini planlamaktýr. Bunun için kayýt tutma en doðru yoldur. Obez kiþi yediklerini içtiklerini yer, zaman ve miktarlarý ile yazarak hangi davranýþlarýnýn kilo aldýrdýðýný öðrenir. Böylece yanlýþlarýný deðiþtirerek daha net bir tavýr ile yeme bozukluðunu düzeltir.
KÝLOLULAR ÝÇÝN ÇÖZÜM YOLU
-Hýzlý kilo vermeyi asla amaçlamamalý. -Özel bir diyet reçetesinden çok daha düþük kalorili alternatiflerin nasýl oluþturulacaðýný iyi algýlamalý. -Kalori ve protein deðerleri yerine hangi besin grubundan kaç porsiyon yemesi gerektiðini iyi öðrenmeli. -Tüm yediði içtiði ve aktivite kayýtlarýný iyi tutmalý ve üzerinde nasýl deðiþiklikler olduðu ile ilgili haftalýk deðiþimleri iyi gözlemlemeli. -Her gün tartýlmalý ve yediði-içtiði miktarlar ile kilo deðiþimi arasýndaki oransal farký iyi denetlemeli ve anlamalý. -Her olumsuz davranýþa yönelik geliþtirilen çözüm seçeneklerinden kendisine uygun olanýný seçip devamlý uygulayarak deðiþimi kendi vücudunda da gözleyerek farkýndalýðýný arttýrmalýdýr.
