Bir süredir kýdem tazminatý konusu gündemden düþmüyor. Özellikle kýdem tazminatýndaki önemli sorunlardan birisi de kýdem tazminatýnýn süresinde ya da hiç ödenmemesi olduðunu söyleyebiliriz.
Kýdem tazminatý, 1475 sayýlý kanunda gösterilen fesih hallerinde, en az bir yýllýk çalýþmasý olan iþçiye veya iþçinin vefat etmesi halinde de bu iþçinin hak sahiplerine iþveren tarafýndan ödenmesi gereken paradýr. Kýdem tazminatý, esas itibariyle iþçinin iþverene sadakatle ve baðlýlýkla hizmetlerinin bir karþýlýðýdýr.
Ýþverene ait bir ya da birkaç iþyerinde belli bir süre çalýþmýþ bir iþçinin, iþini kaybetmesi halinde, iþinde yýpranmasý, yeni bir iþ edinmede karþýlaþacaðý güçlükler ve iþyerine saðladýðý katký göz önüne alýnarak, geçmiþ hizmetlerine karþýlýk iþveren tarafýndan iþçiye kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya “kýdem tazminatý” denilmektedir. Ýþ sözleþmesinin feshedilmesi halinde iþçinin iþ görme ve iþverenin de ücret ödeme yükümlülüðü sona ermektedir.
Ýþ sözleþmelerinin sona ermesinde, iþçinin ücreti ile sözleþme ve kanundan doðan para ve parayla ölçülmesi mümkün menfaatlerin, iþ sözleþmesinin sona ermesi halinde, tam olarak ödenmesi zorunludur.
Kýdem tazminatý, hizmet sözleþmesinin Ýþ Kanununda belirten nedenlerden birine istinaden sona ermesi halinde ödenebilmektedir.
Ýþçinin, istifaen iþ akdini feshetmesi halinde kýdem tazminatýna hak kazanmasý söz konusu deðildir.
Kýdem tazminatýnýn, genel olarak hizmet sözleþmesinin sona erdiði tarihte ödenmesi gerekmektedir. Ancak, kýdem tazminatý bazý nedenlerden dolayý ödenmesi gereken zamanda ödenmemekte veya ödenememektedir. 1475 sayýlý Ýþ Kanununda, 2869 sayýlý kanunla yapýlan deðiþiklikle kýdem tazminatýnýn ödenmesinin gecikilmesi halinde faiz özel olarak belirlenmiþtir. Kýdem tazminatýnýn süresinde ödenmemesi halinde ise, mahkemece faize hükmedilmektedir.
Mahkemece, Ýhbar ve diðer iþçilik haklarý için temerrüt tarihinden veya (temerrüdün ispat edilememesi halinde) davanýn açýldýðý tarihten itibaren kanuni faize hükmedilmektedir.
Ancak bu faiz oraný kýdem tazminatý için akdin feshinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak belirlenmektedir.
Kýdem tazminatýnýn süresinde ödenmemesi halinde, iþçinin iþ mahkemesinde dava açmasý gerekmektedir. Ýþ mahkemesinde, hakimin fesih tarihinden veya iþçinin ölüm tarihinden itibaren kýdem tazminatýnýn gecikme süresi için mevduata uygulanan en yüksek faizle birlikte ödenmesine karar vermesi gerekir (Ýþ K. 14/XI). Mevduata uygulanan en yüksek faizin tespiti de Merkez Bankasý ve diðer bankalardan yazýlý bilgi talebiyle yapýlmaktadýr.
Ýþçi ve iþverenin uzlaþmalarý durumunda, kýdem tazminatýnýn taksitler halinde ödenmesi olanaklý bulunmaktadýr. Kýdem tazminatýnýn taksitlendirilerek ödenmesi halinde, gecikme faizleri ödeme tarihleri dikkate alýnarak hesaplanýr. Yargýtay’a göre, iþçi taksitler halinde ödenen kýdem tazminatý için geçmiþ günler faizi isteyebilir. Ancak, bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi (çekince) kayýt konularak alýnmýþ olmasý gerekir.
Yargýtay 9. Hukuk Dairesi'nin E: 2014/25963, K: 2016/1180 ve T: 19.01.2016 sayýlý kararýnda; “4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 120'nci maddesi yollamasýyla, halen yürürlükte bulunan 1475 Sayýlý Yasa'nýn 14'üncü maddesinin onbirinci fýkrasý hükmüne göre, kýdem tazminatýnýn gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir. Faiz baþlangýcý fesih tarihi olmalýdýr. Ýþ sözleþmesinin ölüm ya da diðer nedenlerle son bulmasý faiz baþlangýcýný deðiþtirmez.” Hükmü verilmek suretiyle kýdem tazminatýnýn gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanmasý gerektiði belirtilmiþtir.
