Öðretim elemanlarýnýn maaþlarýnda bir iyileþtirme yapýlmasý, uzun süredir gündemde. Ancak þu ana kadar somut bir geliþme maalesef olmadý.
Konuya iliþkin tablo çok net.
Ýstanbul Üniversitesinden Prof. Tekin Akgeyik’in hazýrladýðý ve SETA tarafýndan Aðustos 2013’te yayýnlanan “Ulusal ve Uluslararasý Karþýlaþtýrmalarla Öðretim Üyeliði Maaþý: Tespitler ve Bir Model Önerisi” baþlýklý rapora göre, son on yýlda öðretim elemanlarý dýþýnda kalan memur maaþlarýnda reel olarak ortalama %50 civarýnda bir artýþ olmuþken, akademik pozisyonlarýn maaþlarýndaki artýþ çok düþük düzeydedir. Daha kötüsü, profesörlerin reel maaþý, %4 oranýnda gerilemiþtir.
Yani, bir profesörün 2003 yýlýnda reel düzeyde 100 birim olan maaþý, 2013 yýlý Haziran ayýna gelindiðinde 96’ya gerilemiþtir. Oysa ayný dönemde, diðer bazý memur pozisyonlarýnda reel olarak 1,5 hatta 2 kata varan artýþlar olmuþtur.
Doçentlik ve yardýmcý doçentlik için de durum kötüdür. Hem doçentlik hem de yardýmcý doçentlik maaþý, son on yýlda bütün meslekler baz alýndýðýnda ortalama artýþýn çok altýnda arttýðý görülmüþtür. Örneðin doçentlik pozisyonunun reel maaþý son on yýlda ortalama artýþýn 40 puan gerisinde kalmýþtýr. Yardýmcý doçentlerin reel maaþý ise ortalamanýn 32 puan gerisinde kalmýþtýr.
Peki neden þimdiye kadar somut bir geliþme olmadý?
Bu sorunun cevabý, sýr deðil.
Ne zaman maaþlarda bir iyileþtirme yapýlmasý söz konusu olsa, Maliye Bakanlýðý her defasýnda 30 saat derse giren ve geliþtirme ödeneði yüksek olan bir üniversiteden bir profesörün aldýðý
maaþý gösteren bir bordroyu Baþbakan’ýn önüne koydu.
Maliye Bakanlýðý’nýn bu yaptýðýnýn ne derece hakkaniyete uygun olduðunu tartýþmaya gerek yok. Fakat þunu hemen ifade edelim ki, sorun, öðretim üyesini maaþýný artýrmak için ek derse mecbur etmektir. 30 saat derse giren bir öðretim üyesinden bilimsel araþtýrma yapmasý beklenemez!
2023 hedefleri
Hemen herkes þunu kabul ediyor: Güçlü bir üniversite sektörü olmadan, genel olarak 2023 hedeflerine özelde ise AR-GE’ye dayalý ileri teknoloji aðýrlýklý bir sanayi yapýsýna kavuþmamýz mümkün deðil.
Yerli otomobil, tank ve uçak gibi devasa projeleri hangi yetenekli genç ve bilim insanlarýyla yapacaðýz?
Kendi çalýþtýðým üniversitenin Mühendislik Fakültesinde son iki yýlda iþe baþlayan 12 asistanýn, 11’i üniversiteden ayrýldý! Çünkü mühendis bir asistan üniversitede 2,400 TL civarýnda maaþ alýrken, baþka bir devlet kurumunda mühendis unvanýyla çalýþtýðýnda 3,500 TL maaþ almaktadýr. Böyle bir denklemde, üniversitelerin en baþarýlý gençler için cazip olmaktan çýktýðý açýktýr.
Peki, mevcut maaþlarla diðer ülkelerdeki üniversitelerle rekabet edebilir miyiz?
Biraz zor. Akgeyik’in hesaplamalarýna göre, öðretim elemanlarý maaþý açýsýndan bakýldýðýnda dünyadaki 28 ülke içerisinde Türkiye’nin 20. sýrada yer aldýðý görülmektedir. Bir baþka ifadeyle, Türkiye üniversitelerinin diðer geliþmiþ ülkelerdeki üniversitelerle rekabet edebilmesi çok zordur.
YÖK, sendika ve Hükümet
Neyse ki, güzel geliþmeler var. Maaþlar konusu, YÖK Baþkaný Gökhan Çetinsaya’nýn uzun zamandýr gündeminde. 11-12 Ekim 2013’de Bosna’da bu konuyu kendisiyle ayrýntýlý konuþma fýrsatým oldu. Baþbakan’la son görüþmesini anlattý. Baþbakan, öðretim elemanlarýnýn maaþlarýyla ilgili bürokratlara konuyu çalýþmalarý talimatýný vermiþ. Baþkan, Baþbakan ile görüþmesinden son derece memnun ayrýlmýþ.
Konu, eðitim iþ kolunda yetkili sendika olan Eðitim-Bir-Sen’in de þu an birinci gündemi. Eðitim-Bir-Sen, geçen ay Baþkent Öðretmenevinde konuya iliþkin bir çalýþtay düzenledi. Çalýþtayda Memur-Sen ve Eðitim-Bir-Sen Genel Baþkaný Ahmet Gündoðdu da maaþlara iliþkin hükümetle yapýlan görüþmelerin olumlu bir havada geçtiðini ifade etti. Gündoðdu, toplu görüþmelerden ümitli.
Ben bu satýrlarý yazdýðým gün (21 Ekim 2012), Çetinsaya ve Gündoðdu, maaþlarý görüþmek üzere toplanacaklardý.
Umuyorum bütün bu çabalar sonuç verir. Zira YÖK, yetkili sendika ve hükümet; þimdiye kadar hiç olmadýðý kadar birbirini dinlemeye hazýr.
