Türkiye, yakýn tarihinde hiç bu kadar olaðan üstü halde olmamýþtý. Ancak belirtelim, dünyadaki birçok ülke olaðan üstü halde. Örneðin ABD. Ýki baþkan adayýndan biri Trump gibi ýrkçý ve ayýrýmcý söylemleriyle yýldýzý parlayan biri. Koskoca ABD, cumhuriyetçi aday olarak bu isimden baþkasýný çýkaramýyor. Diyelim ki Trump’ýn söylemleri cumhuriyetçileri rahatsýz etmiyor. O zaman vatanseverlikle övünen Cumhuriyetçilerin vergi zaaflarý olan Trump’a razý olmasý nasýl açýklanacak?
ABD’nin dostlarýyla düþmanlarýný belirleyememesi, istikrara iþaret edecek liderler çýkaramamasý yeterince olaðan üstü hal gibi gözüküyor. Suudi Arabistan ve Ýsrail ile anlaþmazlýða düþen ABD, Ýran ile sürdürülebilir bir iliþki kuramýyor, Türkiye’yi öfkelendiriyor, Rusya ile saðlanan anlaþmayý ihlal ediveriyor. Öte yandan Avrupa ülkelerinin bir kýsmýnýn da olaðan üstü hal içinde olduklarý söylenebilir. Tüm Avrupa’yý içine alan olaðan üstü durum, esasen Suriyeli göçmenlere dayanýyor. Kimi devlet hiç istemiyor, kimi elma seçer gibi seçmek istiyor, kimi Suriyeli deðil Pakistanlý gelsin diyor, kimi de “bana gelmesin, sana gelsin” diye ýsrar ediyor. Tüm bunlar tartýþýlýrken Avrupa’da aþýrý sað yükseliyor, kimileri sýnýrlarýna duvar örüyor, kimileri de Birleþik Krallýk gibi AB’den ayrýlmaya bakýyor.
Bundan ala olaðan üstü hal mi olur?
Türkiye’nin OHAL’i
Türkiye’nin olaðan üstü hali ise ayný anda hem PKK ve DAEÞ gibi örgütlerin terör eylemlerine maruz kalmasý, hem darbe giriþimiyle karþýlaþmasý hem de Suriye’de askeri operasyon yürütmesiyle ilgili. Hem adý geçen iki örgütü bertaraf edip alanlarýný, lojistik imkanlarýný, faaliyet düzlemlerini ülke içi ve dýþýnda yok etmek, hem darbeci yapýlarý ve FETÖ’yü kamusal alandan temizlemek, hem de Suriye’deki askeri operasyonda tuzaklara düþmeden ilerlemek kolay iþ deðil.
Ayrýca tüm bunlar olurken ekonominin bozulmadan devam etmesini saðlamak, beþeri sermayeye zarar vermemek ve kamusal ihtiyaçlarý kesintisiz yerine getirmek gibi bir durum da söz konusu.
Dolayýsýyla olaðan üstü hali, olaðan üstü hal yasasýna baðlamak anlamlý deðil. Yasa olmasa da Türkiye olaðan üstü zor koþullar altýnda, dar bir koridordan kocaman Türkiye’nin geçmesini saðlayacak yollar aranýyor. Üstelik Türkiye kendi olaðan üstü halini olaðana çevirse bile, yakýn coðrafyasýndaki olaðan üstü istikrarsýz ülkelerin Türkiye istikrarýný sürekli olarak olumsuz etkileyeceðine þüphe bulunmuyor.
Kabul etmek gerekir ki, Suriye baþta olmak üzere Türkiye’nin komþularýnda öyle ya da böyle istikrarlý rejimler kurulmaz ise, olaðan hale dönmek giderek zorlaþacak.
OHAL’in fýrsatlarý
Söz konusu koþullarýn Türkiye’deki tüm yurttaþlarý, dolaylý ya da doðrudan etkilediðine þüphe yok. Dolayýsýyla normal hale dönüþün yarar saðlamayacaðý herhangi bir kesim olamaz; tabi siyaseti þiddet araçlarýyla yapmayý adet edinenler hariç.
Bu durumda olaðan üstü halin olaðana dönüþmesi, tüm yurttaþlarýn meselesi denebilir. Kýsacasý içinde bulunulan hal, sorunlara partiler üstü düzlemden bakmayý gerektiriyor. Partiler üstü bakýþ düzlemi ise her türlü þiddetten, siyasal, askeri, sosyal ya da bireysel þiddetten arýnmýþ Türkiye’nin nasýl yeniden inþa edileceði sorusuyla þekillenebilir. Bu da, proje üretmeyi gerektirir. Projeler, sadece siyasi karar alýcýlar tarafýndan üretilmezler; yurttaþlar tarafýndan geliþtirilir ise siyasete konu olurlar.
Olaðan üstü hali tersine çevirmek, ileride nasýl bir Türkiye olmasýný istediðimizi ortaya döken bir ana proje ve onu destekleyen diðer projelerle mümkün olabilir. Belki de OHAL bunun fýrsatýný sunuyordur.
